Боловсролын фундаментал шинэчлэл

2014 оны байдлаар Улаанбаатар дахь хамгийн үнэтэй дунд сургууль жилийн 40 сая төгрөгт хүрэв. Ердөө 5 жилийн өмнөх бид дунд сургуулийн боловсрол ийм үнэтэй болно гэж төсөөлсөнгүй. Хувийн дундаж сургууль л гэхэд 5 сая төгрөг болж, боломжийн хоолтой хувийн цэцэрлэг жилийн 3 сая төгрөг байна. 

Хэдий үнэ ийм ч чанар нь хангалтгүй. Америкт, хамгийн шилдэг багш нар заадаг, хамгийн баян хүмүүсийн хүүхдүүд сурдаг сургууль шиг үнэтэй хэрнээ, Америкийн дундаж сургуулийн төвшинд ч хүрэхгүй. 

Яагаад чанар муу ч үнэ ийм өндөр болов? 

Эрэлт асар их байгаа учраас. Улсын сургуулийн боловсролд эцэг эхчүүд огт итгэхээ байсан учраас тэр шүү дээ. 

Фундаментал сэтгэлгээ ёсоор. 

Улс орны хөгжил дэвшлийн асуудал нь эдийн засгийн чадвахын асуудал болж хувирдаг. Эдийн засгийн чадвахийн асуудал нь Боловсролын асуудал болж хувирдаг юм. 

Тэгвэл Боловсролын фундаментал асуудлын талаар бага сага ярилцая. 

Боловсрол гэж юу вэ? Мэдлэг үү, мэдээлэл үү, чадвар уу. Бүгд гэж ойлгоё. 

Тухайлбал сэтгэл хөдлөлөө хянах чадвар (замын осол гарах болгонд зодолдохгүй) нь Боловсрол гэж үзье. Бэрхшээлийг тал талаас нь шинжилж, дүгнэлт гаргах, зөв шийдвэр гаргах чадварыг бас Боловсрол гэж ойлгоё. Тригонометрийн функцүүдийн хэрэглээг огт ойлгохгүй ч цээжилсэн байдлыг (мэдээллийн цээжлэлт, мэдлэг биш) бас Боловсрол гэж хамруулъя. 

Энэ бүгдээс үзэхэд боловсролд Мэдлэг маш чухал болох нь харагдана. 

Фундаментал асуултаа тавина. Мэдлэг ямар хэл дээр байдаг юм бэ?

Фундаментал хариулт нь. Хүн төрлөхтөний ихэнх мэдлэг АНГЛИ хэл дээр байдаг. 

Дараагийн асуулт. Тэгвэл тэр бүх мэдлэгийг МОНГОЛ хэл дээр хөрвүүлье. 

Фундаментал нөхцөл. Мэдлэг тасралтгүй шинэчлэгдэж байхдаа л МЭДЛЭГ байдаг, шинэчлэгдэж чаддаггүй мэдлэг бол ТҮҮХ юм. Тийм учраас нэгэнт мэдлэг Монгол хэл дээр гардаггүй, шинэчлэгддэггүй тохиолдолд бид бүгдийг нь орчуулж амжихгүй. Учир нь Англи хэл дээр мэдлэг секунд тутам шинэчлэгдэн хөгжиж байдаг. 

Wikipedia-г санацгаая. Тэнд Англи хэл дээр 4.6 сая мэдээлэл байхад, Монгол хэл дээр 13 мянга байх жишээтэй. 

Одоо тэгвэл Эдийн засгийн асуулт тавигдана. Бүх Англи хэл дээрх мэдлэгийг Монгол болгох, эсвэл мэдлэг авч буй Монгол хүмүүст Англи хэл сургах хоёрын аль нь цаг хугацаа, зардал мөнгөний хувьд хямд вэ. 

Монгол улс 700 орчим ЕБСургуультай гэж үзвэл сургууль бүрийн 20 багшийг Англи хэлтэй болгох асуудал ярьж болно. Энэ тохиолдолд нэг багшийг бүрэн Англи хэлтэй болгоход 10 мянган доллар хэрэгтэй (хангалттай тавихад) гэж үзвэл 150 орчим сая долларын зардал гарна. 

Энэ зардлыг гаргасны эцэст Монгол улсад Стив Жобсын дайны бизнесмэн төрөх магадлал 10,000 дахин нэмэгдэнэ. Стив Жобсын Алим Компанийн жилийн орлого нь Монгол улсын жилийн орлогоос 10 дахин илүү гээд бодвол эдийн засгийн үр ашиг нь ямар харагдаж байна?

Бидэнд одоо зоримог алхам хэрэгтэй байна. Айж агшиж суух хооронд Хятадууд Ангараг гариг дээр бааз байгуулах нь.