A Non conscious person has a probability of 0.00000003 to become a billionaire. That is 220 billionaires in 7 billion persons. Imagine firing 7 billion balls at a basketball net from one kilometer distance - about 220 will randomly hit the basket. This can be explained as a simple probabilistic nature of the universe. Some may go under radar, but some will boast themselves and become public figures like Donald Trump. If one sees close enough it will be quite clear that Donald Trump uses no intricate arts of business except crazy-like-leveraging that most of his fellow some 200 billionaires use.
A Very Conscious person has no chance to become a billionaire. Most probably a life that is paradox, a smart person who is one step ahead of most in understanding the nature of universe but also one step short in terms of such understanding from some. He has smaller chance to become billionaire because he is risk averse without true understanding of risk itself, he is better conscious of the environment but short of vision, he is rich in knowledge but short of philosophies. He dies as an intelligent but poor person with complex life.
But a Truly Conscious person has no interest in becoming billionaire. He is two steps ahead average person in understanding the universe, the meaning of life. Some fellows of Trump eventually evolves to the third stage, luckily, people like Bill Gates and Warren Buffet gives away all their fortune and leaves exclusively nothing for their children - to let their children find the meaning of life themselves....
Also there might be a few steps more...
Wednesday, June 29, 2011
Wednesday, June 22, 2011
Primitivity
Хөгжлийн бүдүүлэг хэлбэртэй нийгэмд ид шид, зөн билигийн тухай ойлголт ихээхэн газар авдаг. Телевиз, сонин, сэтгүүл бүхэлдээ хороскоп, фэнг шуй, зөн билэгтэнүүдийн тулаан, уул ус тахих сэдвээр дүүрдэг. Нийгмийн ухамсар доройтох тусам энэ нь огцом газар авдаг. Тухайлбал 90-ээд оны эхээр Орос Монгол хоёрт гал гаргадаг, харь гаригтай ярилцдаг хүмүүс гэнэт асар олширсоныг санаж байна. Одоо бас давтагдаад байна уу даа.
Дээрээс нь ухамсарын доройтол газар авсан нь "амжилт" гэдэг үг нь "аз" гэдэгтэй ижил утгатай, "мөрөөдөл" гэдэг үг нь "хүршгүй" гэдэг үгтэй ижил утгатай болж ирсэнээр харагдах юм.
Уул нь хүн төрлөхтөний ухамсарт түүхэнд ид шид, сүнс чөтгөр батлагдаж байсан нь үгүй юм. (Аль түүхийн номон дээр Тэмүүжин хүү Сүнстэй таарав гэж байна?) Хамгийн сүүлчийнх нь болох Христ Эзний хүү болох тухай номлол (үхсэн хүн амилуулсан гэх), анх Энэтхэгээс гарсанаасаа хойш бөө мөргөлтэй холилдон (төвдөд очиж) сүүлдээ ид шид болон хувирч буй (монголд) Буддын шашин (уг нь философи байсан юм) нарыг эс тооцвол Хүн бурхан чөтгөртэй тааралдсан тухай түүх үгүй.
Хүн төрлөхтөн ухамсарт түүхийн туршид ганцхан зүйлийг батласан нь хөдөлмөр юм. Хөдөлмөр хүнийг бүтээжээ гэж (хэн дуу алдлаа даа) магадгүй хүний хувьд авч үзвэл хамгийн үнэн үг. Хаана билээ дээ, хөдөлмөр хүнийг бүтээгээгүй юм, тэгвэл шоргоолж ухаантай болох нь яасан юм маягийн юм бичсэн байсан. Энэ хөдөлмөр хүнийг бүтээжээ гэж дуу алдсан хүн арай өөр хөдөлмөрийг хэлсэн бололтой юм. Ухамсар доройтоод ирэхээр бүүр хөдөлмөр гэж биеийн хүчний материаллаг ажлыг ойлгоод байх шиг. Аз жаргалтай амьдралыг үндэс нь хөдөлмөр болохоос биш аз, эсвэл ид шид биш болой.
Дээрээс нь ухамсарын доройтол газар авсан нь "амжилт" гэдэг үг нь "аз" гэдэгтэй ижил утгатай, "мөрөөдөл" гэдэг үг нь "хүршгүй" гэдэг үгтэй ижил утгатай болж ирсэнээр харагдах юм.
Уул нь хүн төрлөхтөний ухамсарт түүхэнд ид шид, сүнс чөтгөр батлагдаж байсан нь үгүй юм. (Аль түүхийн номон дээр Тэмүүжин хүү Сүнстэй таарав гэж байна?) Хамгийн сүүлчийнх нь болох Христ Эзний хүү болох тухай номлол (үхсэн хүн амилуулсан гэх), анх Энэтхэгээс гарсанаасаа хойш бөө мөргөлтэй холилдон (төвдөд очиж) сүүлдээ ид шид болон хувирч буй (монголд) Буддын шашин (уг нь философи байсан юм) нарыг эс тооцвол Хүн бурхан чөтгөртэй тааралдсан тухай түүх үгүй.
Хүн төрлөхтөн ухамсарт түүхийн туршид ганцхан зүйлийг батласан нь хөдөлмөр юм. Хөдөлмөр хүнийг бүтээжээ гэж (хэн дуу алдлаа даа) магадгүй хүний хувьд авч үзвэл хамгийн үнэн үг. Хаана билээ дээ, хөдөлмөр хүнийг бүтээгээгүй юм, тэгвэл шоргоолж ухаантай болох нь яасан юм маягийн юм бичсэн байсан. Энэ хөдөлмөр хүнийг бүтээжээ гэж дуу алдсан хүн арай өөр хөдөлмөрийг хэлсэн бололтой юм. Ухамсар доройтоод ирэхээр бүүр хөдөлмөр гэж биеийн хүчний материаллаг ажлыг ойлгоод байх шиг. Аз жаргалтай амьдралыг үндэс нь хөдөлмөр болохоос биш аз, эсвэл ид шид биш болой.
Friday, June 17, 2011
Strange collision
Санаандгүй квант физикийн нийтлэл уншиж байтал өмнө нь олон удаа уншсан боловч огт ухамсарлаагүй дүгнэлттэй таарлаа.
Энэ нь алдар квант физикч Feynman-ий "Аливаа систем нэг биш харин байж болох бүхий л түүхтэй" гэж хэлсэн нь байлаа. Энэ нь жишээ нь Монгол улсын түүх бол Чингис хаантай, хаангүй, Жамуха хаан болсон, болоогүй гэх мэтчилэн байж болох бүх хувилбараас бүрдсэн нэг цогц систем гэсэн үг юм.
Энэ хооронд бас нэг жилийн өмнө судлаж байсан квант физикийн сүүлийн үеийн судлагаа санаанд оров. Энэ судлагааны дагуу хоёр физикч нэгэн бичил долгионыг (аль долгион байсныг санахгүй байна) вакум хоолойд турших явцдаа уг долгион байж болох бүх замыг "нэгэн зэрэг" ашиглан өгөгдсөн чиглэлд явж байсан байна.
Уг дүгнэлт ба туршилт нь хэрхэн тайлбарлагдах, цаашид хэрхэн батлагдахаас хамаарч миний "ертөнцийн түгээмэл үнэнд" шийдвэрлэх цохилт үзүүлж болно. Энэ цэг дээр философи физик хоёр мөргөлдөв.
Философийн төвшинд дахин нэг алхам хийх боломж харагдаж эхлэв. Энэ алхамыг би их удаан хүлээж байна.
Миний ухамсарлал ёсоор Ертөнцийн түгээмэл үнэн бол эрхэмсэг оршихуй буюу цаг хугацаа, орон зайг үл хамааран цор гагц үнэн хэвээр орших учиртай билээ.
Алдарт астрофизикч Стефен Хоукинг хамгийн сүүлчийн номондоо бичихдээ "Философи үхсэн, философичдийн халааг эрдэмтэд аван хүн төрлөхтөний мэдлэгийн бамбарыг барьж явна" гэсэн утгатай зүйл бичсэн байв.
Үнэхээр философи үхсэн, тэгээд Стефен Хоукинг мэтийн Есүсийг Бурханы хүү гэдэгт итгэдэг байж байгаад ердөө саяхан "Ертөнцийг бүтээхэд бурхан хэрэггүй байжээ" хэмээн дуу алдсан астрофизикчид
"Би хэн бэ" асуултын хариултыг хайж эхэлсэн юм бол юу болохыг харцгаая...
Орчин үеийн физик атомын цөм 248 бүрдэл хэсгээс бүрддэг гэдгийг нээснээрээ буюу юмсын шинж чанарыг олж харснаараа мөн чанарт хэр ойртож очихыг нь бид харах болно.
Энэ нь алдар квант физикч Feynman-ий "Аливаа систем нэг биш харин байж болох бүхий л түүхтэй" гэж хэлсэн нь байлаа. Энэ нь жишээ нь Монгол улсын түүх бол Чингис хаантай, хаангүй, Жамуха хаан болсон, болоогүй гэх мэтчилэн байж болох бүх хувилбараас бүрдсэн нэг цогц систем гэсэн үг юм.
Энэ хооронд бас нэг жилийн өмнө судлаж байсан квант физикийн сүүлийн үеийн судлагаа санаанд оров. Энэ судлагааны дагуу хоёр физикч нэгэн бичил долгионыг (аль долгион байсныг санахгүй байна) вакум хоолойд турших явцдаа уг долгион байж болох бүх замыг "нэгэн зэрэг" ашиглан өгөгдсөн чиглэлд явж байсан байна.
Уг дүгнэлт ба туршилт нь хэрхэн тайлбарлагдах, цаашид хэрхэн батлагдахаас хамаарч миний "ертөнцийн түгээмэл үнэнд" шийдвэрлэх цохилт үзүүлж болно. Энэ цэг дээр философи физик хоёр мөргөлдөв.
Философийн төвшинд дахин нэг алхам хийх боломж харагдаж эхлэв. Энэ алхамыг би их удаан хүлээж байна.
Миний ухамсарлал ёсоор Ертөнцийн түгээмэл үнэн бол эрхэмсэг оршихуй буюу цаг хугацаа, орон зайг үл хамааран цор гагц үнэн хэвээр орших учиртай билээ.
Алдарт астрофизикч Стефен Хоукинг хамгийн сүүлчийн номондоо бичихдээ "Философи үхсэн, философичдийн халааг эрдэмтэд аван хүн төрлөхтөний мэдлэгийн бамбарыг барьж явна" гэсэн утгатай зүйл бичсэн байв.
Үнэхээр философи үхсэн, тэгээд Стефен Хоукинг мэтийн Есүсийг Бурханы хүү гэдэгт итгэдэг байж байгаад ердөө саяхан "Ертөнцийг бүтээхэд бурхан хэрэггүй байжээ" хэмээн дуу алдсан астрофизикчид
"Би хэн бэ" асуултын хариултыг хайж эхэлсэн юм бол юу болохыг харцгаая...
Орчин үеийн физик атомын цөм 248 бүрдэл хэсгээс бүрддэг гэдгийг нээснээрээ буюу юмсын шинж чанарыг олж харснаараа мөн чанарт хэр ойртож очихыг нь бид харах болно.
Thursday, June 16, 2011
Truth
Truth usually is not what everyone thinks that is true. Because people tend to base their judgements on attributes only without seeing the fundamental reasoning.
True quality of truth is its independent existence from anyone's judgement. This must actually be the heaviest philosophical paradox once one spend considerate amount of time and energy on this matter. (For others it just doesnt mean anything and sound nonsense. If it sounds nonsense then it does imply that such listener is at greater distance from the truth)
True quality of truth is its independent existence from anyone's judgement. This must actually be the heaviest philosophical paradox once one spend considerate amount of time and energy on this matter. (For others it just doesnt mean anything and sound nonsense. If it sounds nonsense then it does imply that such listener is at greater distance from the truth)
Tuesday, June 14, 2011
Faster than the Light
Бидний мэдэх ертөнцөд гэрлээс хурдан зүйл үгүй.
Гэхдээ бидний түүхээс харвал (observed)
Big bang (big explosion буюу их тэсрэлт биш) болж ертөнц үүсэхдээ дойл хүрэхгүй хугацаанд гэрлээс аймшигтай олон дахин их хурдаар тархсан байдаг. (inflation)
Big Bang-аас хойш юу болсоныг бид ерөнхийд нь гадарладаг.
Харин яг Big Bang-н үед юу болсон. Түүнээс өмнө юу болсон талаар ямар ч ойлголт алга.
Цаашид ертөнцийн хувь заяа хэрхэх талаар бас мэдэж байгаа юм юу ч үгүй.
Орчлон ертөнцийн бүх зүйлс нэг л суурь бүтэцтэй - буюу - бүх бодис атомаас - тэр нь цөм ба электронуудаас - цөм нь цаашид нейтрон ба протонуудаас - эдгээр нь цаашид кваркуудаас, мөн тэдгээрийн хооронд энерги шилжүүлэх үүрэгтэй босонуудаас "бүрдэнэ". (хүмүүс атомоос дотогш арав гаруй хэсгүүд нээгээд буй)
Дээрх асуултуудад хариулахын тулд анти-матери (бидний ертөнц "тэр чигтээ" материас бүрдэнэ) гэгч юу болох талаар судлах шаардлага гарсан. Анти-матери бол өнөөгийн орчлон ертөнцийн материйн эсрэг биет юм. Өөрөөр хэлбэл атомын анти-матери нь антиатом бөгөөд атомтой яг ижил зохион байгуулалттай боловч бүрдэл хэсгүүд нь бүгд материйн атомын бүрдэл хэсгүүдийн эсрэг биет байх юм.
Яагаад антиматери оршин байдаггүй вэ гэхээр матери ба антиматери хоёр учирмагц бие биенээ ор мөргүй устгаж үгүй болгодог. Тэгэхээр дан материас бүрдсэн ертөнцөд антиматери байхгүй нь ойлгомжтой.
Асуулт нь big bang-н үед материа ба антиматери хоёр ижил хэмжээтэй үүссэн байхаар харагдаж байгаа боловч яагаад матери ноёлж үлдсэн бэ, энэ нь big bang-аас өмнөх явдалтай холбоотой, хар матери ба хар энерги нар юу вэ гэх мэт.
Харин ердөө хэдхэн хоногийн өмнө CERN (Large Hadron Collider) олон улсын цөмийн судлагааны лаборатори хотхоны Хадрон (цөмийн бүрдэл хэсгүүд) Мөргөлдүүлэгч хурдасгуурт явуулсан туршилт амжилттай болж анти-материйг гарган авч бүхэл бүтэн 16 минутын турш тогтоон барьсан байна. Гаргаж авсан антиматериа энгийн материудад залгиулахгүйн тулд 16 минут барьж байна гэдэг бол үнэхээр урт хугацаа юм.
Ингээд түүхэнд шинэ хуудас нээгдэж эхлэв. Хар энерги ямар үүрэгтэй, анх үүссэн байх ёстой анти матери одоо хаачсан талаар хүмүүс судлаж эхэллээ.
Дээр дурьдсан мөргөлдүүлэгчийн ажилладаг зарчмыг товчхон бичье.
Хурдасгуур нь Устөрөгчийн атомоос эхлээд электроныг нь салгаж авна. Үлдсэн цөмийг нь нийт 27 орчим километрийн урттай вакуум хоолойд оруулан цахилгаан соронзон орноор үйлчлүүлснээр гэрлийн хурдны 99,99999 хүртэл хурдасгана. Ингэхдээ хэсэг цөмийг нь нар зөв, үлдсэнийг нь нар буруу хоёр тусдаа хурдасгана. Зохих хурдад хүрмэгц эсрэг чиглэлд эргэж байгаа цөмүүдийг хооронд нь мөргөлдүүлнэ. Энэ үед наран дээрхээс хэдэн тэрбум дахин илүү дулаан ялгардаг.
CERN 2007 онд баригдаж дууссан хүн төрлөхтөний хамгийн үнэтэй лаборатори юм. Франц ба Швейцарын нутгийг дамнан байрлах хурдасгуур нь нийтдээ 27 км урт. Дотроо хэд хэдэн цөмийн бүрдэл хэсгийг танигч детектор буюу мөргөлдүүлэгч хэсгүүдтэй.
Гэхдээ бидний түүхээс харвал (observed)
Big bang (big explosion буюу их тэсрэлт биш) болж ертөнц үүсэхдээ дойл хүрэхгүй хугацаанд гэрлээс аймшигтай олон дахин их хурдаар тархсан байдаг. (inflation)
Big Bang-аас хойш юу болсоныг бид ерөнхийд нь гадарладаг.
Харин яг Big Bang-н үед юу болсон. Түүнээс өмнө юу болсон талаар ямар ч ойлголт алга.
Цаашид ертөнцийн хувь заяа хэрхэх талаар бас мэдэж байгаа юм юу ч үгүй.
Орчлон ертөнцийн бүх зүйлс нэг л суурь бүтэцтэй - буюу - бүх бодис атомаас - тэр нь цөм ба электронуудаас - цөм нь цаашид нейтрон ба протонуудаас - эдгээр нь цаашид кваркуудаас, мөн тэдгээрийн хооронд энерги шилжүүлэх үүрэгтэй босонуудаас "бүрдэнэ". (хүмүүс атомоос дотогш арав гаруй хэсгүүд нээгээд буй)
Дээрх асуултуудад хариулахын тулд анти-матери (бидний ертөнц "тэр чигтээ" материас бүрдэнэ) гэгч юу болох талаар судлах шаардлага гарсан. Анти-матери бол өнөөгийн орчлон ертөнцийн материйн эсрэг биет юм. Өөрөөр хэлбэл атомын анти-матери нь антиатом бөгөөд атомтой яг ижил зохион байгуулалттай боловч бүрдэл хэсгүүд нь бүгд материйн атомын бүрдэл хэсгүүдийн эсрэг биет байх юм.
Яагаад антиматери оршин байдаггүй вэ гэхээр матери ба антиматери хоёр учирмагц бие биенээ ор мөргүй устгаж үгүй болгодог. Тэгэхээр дан материас бүрдсэн ертөнцөд антиматери байхгүй нь ойлгомжтой.
Асуулт нь big bang-н үед материа ба антиматери хоёр ижил хэмжээтэй үүссэн байхаар харагдаж байгаа боловч яагаад матери ноёлж үлдсэн бэ, энэ нь big bang-аас өмнөх явдалтай холбоотой, хар матери ба хар энерги нар юу вэ гэх мэт.
Харин ердөө хэдхэн хоногийн өмнө CERN (Large Hadron Collider) олон улсын цөмийн судлагааны лаборатори хотхоны Хадрон (цөмийн бүрдэл хэсгүүд) Мөргөлдүүлэгч хурдасгуурт явуулсан туршилт амжилттай болж анти-материйг гарган авч бүхэл бүтэн 16 минутын турш тогтоон барьсан байна. Гаргаж авсан антиматериа энгийн материудад залгиулахгүйн тулд 16 минут барьж байна гэдэг бол үнэхээр урт хугацаа юм.
Ингээд түүхэнд шинэ хуудас нээгдэж эхлэв. Хар энерги ямар үүрэгтэй, анх үүссэн байх ёстой анти матери одоо хаачсан талаар хүмүүс судлаж эхэллээ.
Дээр дурьдсан мөргөлдүүлэгчийн ажилладаг зарчмыг товчхон бичье.
Хурдасгуур нь Устөрөгчийн атомоос эхлээд электроныг нь салгаж авна. Үлдсэн цөмийг нь нийт 27 орчим километрийн урттай вакуум хоолойд оруулан цахилгаан соронзон орноор үйлчлүүлснээр гэрлийн хурдны 99,99999 хүртэл хурдасгана. Ингэхдээ хэсэг цөмийг нь нар зөв, үлдсэнийг нь нар буруу хоёр тусдаа хурдасгана. Зохих хурдад хүрмэгц эсрэг чиглэлд эргэж байгаа цөмүүдийг хооронд нь мөргөлдүүлнэ. Энэ үед наран дээрхээс хэдэн тэрбум дахин илүү дулаан ялгардаг.
CERN 2007 онд баригдаж дууссан хүн төрлөхтөний хамгийн үнэтэй лаборатори юм. Франц ба Швейцарын нутгийг дамнан байрлах хурдасгуур нь нийтдээ 27 км урт. Дотроо хэд хэдэн цөмийн бүрдэл хэсгийг танигч детектор буюу мөргөлдүүлэгч хэсгүүдтэй.
Religion Paradox: The New World Order
Хамгийн эртний, одоогоор мэдэгдээд байгаа хот 6800 орчим жилийн өмнө оршиж байв. Хүн үүссэн үетэй харьцуулж тооцвол ердөө 0,2 хувьтай тэнцэх хугацаа. Хүн хотод орж ирэх гэж буюу суурьшин иргэнших гэж нийт түүхийнхээ 99,8 хувийг зарцуулсан байх юм.
Өнгөрсөн 10 орчим мянган жилийн хугацаанд голдуу бөө мөргөл буюу байгал ээж, өвгөдийн сүнсийг тахиж байснаа - Философи, анагаах ухаан, бичиг үсэг, технологийн тал дээр хэд хэдэн дэвшилт хийсний эцэст ойролцоогоор 5000 орчим жилийн өмнөөс Хүн философич философийн тал дээр ихээхэн ололт гаргав. Үүний төлөөлөгчид нь та бидний мэдэх эртний Грек, Энэтхэг, Араб цаашлаад Хятадын философичид болно.
Нийгмийн ёс суртахууны тал дээр энгийн жишээ хэлэхэд л Гиппократ 2500 жилийн өмнө анхны мэргэжлийн ёс зүйн тангарагийг бодож олж байх жишээтэй. Миний ойлгож байгаагаар хамгийн нөлөөлөл бүхий, агуу философич бол Будда. Түүний дараа магадгүй Есүс орох юм болов уу.
Буддын философи, Христийн нийгмийн үнэт зүйлс бол хүний нийгмийн философийн том дэвшилт байлаа.
Завтай нэг нь эртний Иудейн Талмуд (МЭӨ 500) ба Буддын Сургааль (МЭӨ 500) ба Библи (МЭ 100-200) нарыг харьцуулж харвал бие биенээсээ авсан, нэгэн зэрэг хөгжсөн олон үзэл байгааг олох байх гэж бодож байна. Библи Талмуд дээр суурилж гарсан бол Буддын сургааль ч гэсэн өөрөө өмнөтгөлтэй, эртний Энэтхэгийн цогц философиуд дээр суурилсан. Эд бүгдэд ардчилал, чөлөөт хөдөлмөрийн агуулгууд нэвт шингээстэй бий. Үүний дараахан Грекийн ардчилал, Ромын ардчилалууд цэцэглэсэн. Гэхдээ энэ бүгдээс өмнө өмнөтгөл болгож хэд хэдэн соёл иргэншил сүүлийн 5000 жилийн дотор цэцэглэж, бичиг үсэг зохион, технологи хөгжүүлж байсан гэдгийг санах хэрэгтэй.
Ертөнцийн түгээмэл үнэнг таньж мэдсэн буюу "гэгээрсэн" философич бол Будда. Будда нэг, маш ойлгомжтой зүйлийг хэлсэн байх юм. Тэр нь хүн бүрийг өөр шигээ гэгээрүүлэх явдал бөлгөө.
Будда өөрийн ойлгосон зүйлийг бусдад ухуулж ойлгуулахын тулд амьдралынхаа 45 жилийг зарцуулан, өөрийн өчүүхэн махан биеийг цөлж хотоос хот, тосгоноос тосгон, айлаас айлд явж номлолоо айлдсан байдаг.
Энэхүү философиуд цаашид бүрэн ухамсарласан, ухамсарлаагүй шавиас шавьд дамжин явахдаа төрөл бүрээр хазайх магадлалтай байдаг. (хазайдаг гээд хэлчихэд хилсдэхгүй) Философийг мэдээлэл, мэдлэг багатай хүнд ойлгуулах нь бараг боломжгүй ажил, тэрний оронд пирамид барих нь хүүхдийн тоглоом.
Ийм учраас бүх философиуд гарсан даруйдаа шууд шашин хэлбэрт шилжин, мухар сүсэг байдалтай тархаж байсан бололтой харагддаг. Иргэншлийн үнэт зүйл, философийг шашин хэлбэрт шилжүүлэн нийгмийн журмыг хангаж байв. Сүүлийн 2500 гаруй жилийн турш энэ нь алдаж оносоор өнөөдөрт хүрэв.
Сүүлийн 1000 жилийн дотор хүмүүс сүүлийн 1000000 жилд хүрсэн оргилийнхоо 99 хувийг хийчихэв. Гэхдээ тэр 1 хувь байгаагүй бол ийм юм болохгүй байсан гэдгийг ойлгоно биз. Ердөө сүүлийн 50 жилийн дотор сүүлийн 1000 жилд гаргасанаас илүү их хөгжил дэвшилд хүрэв.
Энэ бол ухамсар хөгжиж амжих хугацаа биш бололтой юм. Технологи шинжлэх ухааны хөгжлийн төвшин хүний ухамсарын хөгжлийг анх удаа даван гарав.
Хүмүүс ердөө хэдхэн хоногийн дотор 100 жилийн өмнө амьдарч байсан хүний насаараа авдаг мэдээллийг авч байна. Гэтэл 2000 жилийн өмнө амьдарч байсан энгийн нэгэн хүнд зориулан бичигдсэн философийн сурах бичгүүд орчин үед явцгүй болжээ.
Багадаа нийгмийн үнэт зүйл, соёл иргэншил байтугай философийн А ч байхгүй, хонь хариулаад гүйж явсан жаал одоо Рэйнж Ровер унаад дүүхэлзэн давхина.
In god we trust гэж мөнгөн тэмдэгт дээрээ бичсэн боловч яг үнэндээ Америкийн 300 гаруй сая хүний хэдэн хувь нь Библийг амьдралын мөрдлөг болгодог вэ. Буддын сүүл сүүлдээ бүүр маань мэгзэм, ид шид болон хувирсан философи орчин үеийн шинжлэх ухаан, технологийн асар өргөн мэдлэгтэй хүнд хэр нийцтэй вэ.
Хүн төрлөхтөнд шинэ medium хэрэгтэй болсон шиг харагдаж байна.
Ертөнцийн түгээмэл үнэн цаг хугацаанаас үл хамааран үнэн орших юм. Харин түүнийг орчин үеийн хүмүүст хэрхэн хүртээх вэ. Ямартай ч шашны аргаар энэ удаад хийх боломжгүй болов уу. Энэ их мэдээлэл хүмүүс бүгдээрээ гэгээрэх цаг хугацааг нааш нь татаж байгаа нь ойлгомжтой.
Хүмүүс дандаа л орчин нөхцөлийг буруугаар дүгнэдэг. Тухайлбал "сүүлийн үед Индиго хүүхдүүд ихээр төрөх боллоо" гэх мэтчилэн дандаа "шинж чанар"-т суурилсан сэтгэлгээтэй дүгнэлт хийдэг. Угтаа эд нар нь зүгээр л төрсөн хүүхдүүд, гэвч аав ээжийнхээ 20 настайдаа авч байсан мэдээллийг нь 2 настайдаа л авчихаж байна.
Ертөнцийн түгээмэл үнэнг таньж мэдэхийн тулд фундаментал байдлаар сэтгэж, шинж чанар биш далд байгаа мөн чанарыг олж харж чаддаг байх ёстой.
Жилээр биш өдрөөр өөрчлөгдөж байгаа, 7 тэрбум хүнтэй цоо шинэ нийгэмд шинэ medium хэрэгтэй болов.
Өнгөрсөн 10 орчим мянган жилийн хугацаанд голдуу бөө мөргөл буюу байгал ээж, өвгөдийн сүнсийг тахиж байснаа - Философи, анагаах ухаан, бичиг үсэг, технологийн тал дээр хэд хэдэн дэвшилт хийсний эцэст ойролцоогоор 5000 орчим жилийн өмнөөс Хүн философич философийн тал дээр ихээхэн ололт гаргав. Үүний төлөөлөгчид нь та бидний мэдэх эртний Грек, Энэтхэг, Араб цаашлаад Хятадын философичид болно.
Нийгмийн ёс суртахууны тал дээр энгийн жишээ хэлэхэд л Гиппократ 2500 жилийн өмнө анхны мэргэжлийн ёс зүйн тангарагийг бодож олж байх жишээтэй. Миний ойлгож байгаагаар хамгийн нөлөөлөл бүхий, агуу философич бол Будда. Түүний дараа магадгүй Есүс орох юм болов уу.
Буддын философи, Христийн нийгмийн үнэт зүйлс бол хүний нийгмийн философийн том дэвшилт байлаа.
Завтай нэг нь эртний Иудейн Талмуд (МЭӨ 500) ба Буддын Сургааль (МЭӨ 500) ба Библи (МЭ 100-200) нарыг харьцуулж харвал бие биенээсээ авсан, нэгэн зэрэг хөгжсөн олон үзэл байгааг олох байх гэж бодож байна. Библи Талмуд дээр суурилж гарсан бол Буддын сургааль ч гэсэн өөрөө өмнөтгөлтэй, эртний Энэтхэгийн цогц философиуд дээр суурилсан. Эд бүгдэд ардчилал, чөлөөт хөдөлмөрийн агуулгууд нэвт шингээстэй бий. Үүний дараахан Грекийн ардчилал, Ромын ардчилалууд цэцэглэсэн. Гэхдээ энэ бүгдээс өмнө өмнөтгөл болгож хэд хэдэн соёл иргэншил сүүлийн 5000 жилийн дотор цэцэглэж, бичиг үсэг зохион, технологи хөгжүүлж байсан гэдгийг санах хэрэгтэй.
Ертөнцийн түгээмэл үнэнг таньж мэдсэн буюу "гэгээрсэн" философич бол Будда. Будда нэг, маш ойлгомжтой зүйлийг хэлсэн байх юм. Тэр нь хүн бүрийг өөр шигээ гэгээрүүлэх явдал бөлгөө.
Будда өөрийн ойлгосон зүйлийг бусдад ухуулж ойлгуулахын тулд амьдралынхаа 45 жилийг зарцуулан, өөрийн өчүүхэн махан биеийг цөлж хотоос хот, тосгоноос тосгон, айлаас айлд явж номлолоо айлдсан байдаг.
Энэхүү философиуд цаашид бүрэн ухамсарласан, ухамсарлаагүй шавиас шавьд дамжин явахдаа төрөл бүрээр хазайх магадлалтай байдаг. (хазайдаг гээд хэлчихэд хилсдэхгүй) Философийг мэдээлэл, мэдлэг багатай хүнд ойлгуулах нь бараг боломжгүй ажил, тэрний оронд пирамид барих нь хүүхдийн тоглоом.
Ийм учраас бүх философиуд гарсан даруйдаа шууд шашин хэлбэрт шилжин, мухар сүсэг байдалтай тархаж байсан бололтой харагддаг. Иргэншлийн үнэт зүйл, философийг шашин хэлбэрт шилжүүлэн нийгмийн журмыг хангаж байв. Сүүлийн 2500 гаруй жилийн турш энэ нь алдаж оносоор өнөөдөрт хүрэв.
Сүүлийн 1000 жилийн дотор хүмүүс сүүлийн 1000000 жилд хүрсэн оргилийнхоо 99 хувийг хийчихэв. Гэхдээ тэр 1 хувь байгаагүй бол ийм юм болохгүй байсан гэдгийг ойлгоно биз. Ердөө сүүлийн 50 жилийн дотор сүүлийн 1000 жилд гаргасанаас илүү их хөгжил дэвшилд хүрэв.
Энэ бол ухамсар хөгжиж амжих хугацаа биш бололтой юм. Технологи шинжлэх ухааны хөгжлийн төвшин хүний ухамсарын хөгжлийг анх удаа даван гарав.
Хүмүүс ердөө хэдхэн хоногийн дотор 100 жилийн өмнө амьдарч байсан хүний насаараа авдаг мэдээллийг авч байна. Гэтэл 2000 жилийн өмнө амьдарч байсан энгийн нэгэн хүнд зориулан бичигдсэн философийн сурах бичгүүд орчин үед явцгүй болжээ.
Багадаа нийгмийн үнэт зүйл, соёл иргэншил байтугай философийн А ч байхгүй, хонь хариулаад гүйж явсан жаал одоо Рэйнж Ровер унаад дүүхэлзэн давхина.
In god we trust гэж мөнгөн тэмдэгт дээрээ бичсэн боловч яг үнэндээ Америкийн 300 гаруй сая хүний хэдэн хувь нь Библийг амьдралын мөрдлөг болгодог вэ. Буддын сүүл сүүлдээ бүүр маань мэгзэм, ид шид болон хувирсан философи орчин үеийн шинжлэх ухаан, технологийн асар өргөн мэдлэгтэй хүнд хэр нийцтэй вэ.
Хүн төрлөхтөнд шинэ medium хэрэгтэй болсон шиг харагдаж байна.
Ертөнцийн түгээмэл үнэн цаг хугацаанаас үл хамааран үнэн орших юм. Харин түүнийг орчин үеийн хүмүүст хэрхэн хүртээх вэ. Ямартай ч шашны аргаар энэ удаад хийх боломжгүй болов уу. Энэ их мэдээлэл хүмүүс бүгдээрээ гэгээрэх цаг хугацааг нааш нь татаж байгаа нь ойлгомжтой.
Хүмүүс дандаа л орчин нөхцөлийг буруугаар дүгнэдэг. Тухайлбал "сүүлийн үед Индиго хүүхдүүд ихээр төрөх боллоо" гэх мэтчилэн дандаа "шинж чанар"-т суурилсан сэтгэлгээтэй дүгнэлт хийдэг. Угтаа эд нар нь зүгээр л төрсөн хүүхдүүд, гэвч аав ээжийнхээ 20 настайдаа авч байсан мэдээллийг нь 2 настайдаа л авчихаж байна.
Ертөнцийн түгээмэл үнэнг таньж мэдэхийн тулд фундаментал байдлаар сэтгэж, шинж чанар биш далд байгаа мөн чанарыг олж харж чаддаг байх ёстой.
Жилээр биш өдрөөр өөрчлөгдөж байгаа, 7 тэрбум хүнтэй цоо шинэ нийгэмд шинэ medium хэрэгтэй болов.
Friday, June 10, 2011
Дутагдлын шок
Deficiency shock
Чадах уу? Барах уу? Амжих уу? гэнээ...
Хэрвээ чи өөрийгөө чадахгүй, барахгүй, амжихгүй гэж бодвол чи хэзээ ч чадаж, бараж, амжихгүй.
Тэмүүжин хүү өөрийгөө - нүүдэлчин, ядуу, 8 мориноос өөр хөрөнгөгүй, бичиг үсэггүй - юм чинь ... гэж бодсон бол хэзээ ч нэгэн цагт Монголыг тухайн үеийн Америк болгож чадахгүй, барахгүй, амжихгүй байсан юм.
Хэрвээ чи бусад хүмүүсийг чадахгүй, барахгүй, амжихгүй гэж бодож, ярьж байгаа бол энэ дээр чинь харин нэг юм хэлчихмээр байна.
"Замын ноход хуцаж л байдаг, харин зорилготой, үнэмшилтэй хүн хүрэх газартаа зогсолтгүй зүтгэсээр хүрэх л болно."
Монголд нэг ийм сонирхолтой prototype үүсээд байна. Монгол ухаантай хүн гэж хэн юм бэ гэхээр --- өөрөө "гэдсээ унжуулчихаад", юм хийж яваа хүн бүрийг "чадах уу, барах уу, амжих уу" гээд пивоны ширээний араас билэндээд сууж байгаа хүнийг хэлээд байх шиг. Тэр хүнд бол мэдэхгүй юм гэж алгаа.
Ер нь хүн яахаараа дандаа л бусад хүний тухай яриад эхэлдэг юм бол?
Дутагдлын шокныхоо альхан хэсэгт нь яваа хүн дандаа бусдын үйл хөдлөлийг хараад, тэрийг нь дүгнэхчээн аядаад сууж байдаг юм бол доо.
Хэрвээ чи асуулт тавьсан ухаантай юм бол ... Чадах уу, барах уу, амжих уу гээд асуугаад байгаа юм бол... би үнэтэй зөвлөгөө өгөх гэж байгаа юм.
...АСУУЛТЫГ ЗӨВХӨН ХАРИУЛТЫГ НЬ ОЛОХ ГЭЖ ТАВЬДАГ...
Яв, ажилла, үз, сур, мэд ... үнэхээр чадах юм уу, барах юм уу, амжих юм уу...
Тэгэхгүй бол энэ чинь нохой хуцаж байгаагаас ялгаагүй болчихоод сүүлд нь бүүр хүн хуцаад байгаа юм уу нохой хуцаад байгаа юм уу гэдэг нь хүртэл ойлгомжгүй болж эхлээд байна.
Энгийн хүү Тэмүүжин 800 жилийн өмнө ноходын чадахгүй, барахгүй, амжихгүй юмыг чадаж, бараж, амжижээ.
1600 жилийн дараа тэгээд яах юм нөгөө Тэмүүжингээ ярьсаар л сууж байх уу тэгээд.
Уул нь 800 жилийн дараа хүмүүс ....
" 1600 жилийн өмнө Монгол улс дэлхийн хамгийн том гүрэн байсан ... Харин 800 жилийн дараа адаг хавьд нь явж байлаа .... Өнөөдөр эргээд 1600 жилийн дараа хамгийн том гүрэн болох ажлын эхлэлийг 800 жилийн өмнө тэр залуучууд тавьсан юм..." гэж ярьцгааж байвал сайнсан.
Чи чадахгүй, барахгүй, амжихгүй гэж бодвол чи хэзээ ч амжихгүй шүү.
Чадах уу? Барах уу? Амжих уу? гэнээ...
Хэрвээ чи өөрийгөө чадахгүй, барахгүй, амжихгүй гэж бодвол чи хэзээ ч чадаж, бараж, амжихгүй.
Тэмүүжин хүү өөрийгөө - нүүдэлчин, ядуу, 8 мориноос өөр хөрөнгөгүй, бичиг үсэггүй - юм чинь ... гэж бодсон бол хэзээ ч нэгэн цагт Монголыг тухайн үеийн Америк болгож чадахгүй, барахгүй, амжихгүй байсан юм.
Хэрвээ чи бусад хүмүүсийг чадахгүй, барахгүй, амжихгүй гэж бодож, ярьж байгаа бол энэ дээр чинь харин нэг юм хэлчихмээр байна.
"Замын ноход хуцаж л байдаг, харин зорилготой, үнэмшилтэй хүн хүрэх газартаа зогсолтгүй зүтгэсээр хүрэх л болно."
Монголд нэг ийм сонирхолтой prototype үүсээд байна. Монгол ухаантай хүн гэж хэн юм бэ гэхээр --- өөрөө "гэдсээ унжуулчихаад", юм хийж яваа хүн бүрийг "чадах уу, барах уу, амжих уу" гээд пивоны ширээний араас билэндээд сууж байгаа хүнийг хэлээд байх шиг. Тэр хүнд бол мэдэхгүй юм гэж алгаа.
Ер нь хүн яахаараа дандаа л бусад хүний тухай яриад эхэлдэг юм бол?
Дутагдлын шокныхоо альхан хэсэгт нь яваа хүн дандаа бусдын үйл хөдлөлийг хараад, тэрийг нь дүгнэхчээн аядаад сууж байдаг юм бол доо.
Хэрвээ чи асуулт тавьсан ухаантай юм бол ... Чадах уу, барах уу, амжих уу гээд асуугаад байгаа юм бол... би үнэтэй зөвлөгөө өгөх гэж байгаа юм.
...АСУУЛТЫГ ЗӨВХӨН ХАРИУЛТЫГ НЬ ОЛОХ ГЭЖ ТАВЬДАГ...
Яв, ажилла, үз, сур, мэд ... үнэхээр чадах юм уу, барах юм уу, амжих юм уу...
Тэгэхгүй бол энэ чинь нохой хуцаж байгаагаас ялгаагүй болчихоод сүүлд нь бүүр хүн хуцаад байгаа юм уу нохой хуцаад байгаа юм уу гэдэг нь хүртэл ойлгомжгүй болж эхлээд байна.
Энгийн хүү Тэмүүжин 800 жилийн өмнө ноходын чадахгүй, барахгүй, амжихгүй юмыг чадаж, бараж, амжижээ.
1600 жилийн дараа тэгээд яах юм нөгөө Тэмүүжингээ ярьсаар л сууж байх уу тэгээд.
Уул нь 800 жилийн дараа хүмүүс ....
" 1600 жилийн өмнө Монгол улс дэлхийн хамгийн том гүрэн байсан ... Харин 800 жилийн дараа адаг хавьд нь явж байлаа .... Өнөөдөр эргээд 1600 жилийн дараа хамгийн том гүрэн болох ажлын эхлэлийг 800 жилийн өмнө тэр залуучууд тавьсан юм..." гэж ярьцгааж байвал сайнсан.
Чи чадахгүй, барахгүй, амжихгүй гэж бодвол чи хэзээ ч амжихгүй шүү.
Subscribe to:
Posts (Atom)