Эдийн засгийн урлаг

Эдийн засгийн онолуудын дагуу явахгүй болоод байгаа учраас шинэ хандлагуудыг бодож олох ёстой билээ.

Сүүлийн жилүүдэд эдийн засаг, менежмент зэрэг ухаанууд 1. мэдлэгийг системчлэн томъёолох 2. үзэгдлийг тайлбарлах тал дээр асар том үсрэлт хийв ээ.

4Р, бизнесийн үндсэн 3 орц, эрэлт нийлүүлэлтийн хамаарал гэхчилэн нийгмийн үзэгдэлүүдэд нэр оноож тухайн мэдлэгийг системчлэв.

Статистик магадлал, тоон цуваа, хамаарлын шинжилгээ зэрэг математикийн ойлголтуудыг нийгмийн ухаанд нэвтрүүлж үзэгдлүүдийг тайлбарлаж эхлэв.

Гэтэл энэхүү үсрэнгүй хөгжлийн 50 дахь жилийн ойн дээр доголдолууд гарч, тайлбарууд буруу болж эхэлсэнийг хүмүүс тодоор харав. Үүнээс өмнө онол практик хоёр зөрдөг шүү дээ гэхчилэн тархи угаалт (conventional wisdom) гадуур явдаг байсан боловч сонсогч нь энэ талаар төдийлэн бодож үздэггүй байв. Онол бол хууль биш. Онол бол таамаглал дээр үндэслэн үзэгдлийг тайлбарласан зүйл. Тэгэхээр "онол практик хоёр зөрдөг" гэж хэлмэгц онол өөрөө үзэгдлээ (практикийг) хангалттай тайлбарлаж чадахгүй байгааг нотлосон хэрэг мөн. Энэ нь "онол бол худлаа" гэж хэлэх хангалттай нөхцөл болох буй заа.

Яагаад онол практик хоёр зөрдөг вэ?
Би бусад зүйлсийг орхигдуулан шийдвэрлэх цохилт хийе.

Онол бол хууль биш, онол бол харин тайлбар. Онолоос үзэгдэл үл хамааран оршино.

Тэгэхээр ...

1. Үзэгдэл байнга шинж чанараа өөрчлөх зүй тогтолтой (хувьсал ба хөгжил, мөхөл ба цэцэглэлт, эсрэг тэсрэгийн нэгдэл тэмцэл, үгүйсгэлийн үгүйсгэл г.м)

2. Онолч (үзэгдлийг тайлбарлагч) онолыг зохиохдоо зөвхөн өөрийн мэдлэг дээр суурилдаг. Онолчын мэдлэг өөртөө туршлагыг (өөрөө бий болсон мэдлэг) ба мэдээллийг (бусад эх сурвалжаас сурсан) агуулдаг. Гэтэл онолчын мэдлэг олон тохиолдолд худлаа байдаг нь түүн дээр суурилсан тайлбар-онол худлаа болох үндсэн нөхцлийг бүрдүүлдэг.


Гарц...

1. Үзэгдэл байнга өөрчлөгддөгийг бид мэддэг. Бид бас үзэгдлийн үндсэн шинж чанар (би суурь философи гэж нэрлэдэг) өөрчлөгддөггүйг мэддэг. Үнэндээ үзэгдлийн үндсэн шинж чанар өөрчлөгддөг байж мэдэх боловч хэрэв энэ нь үнэн бол бидний одоогийн энэ яриа өөрөө утгагүй болох учраас бидэнд энэ тохиолдол хамаарахгүй юм. Жишээлбэл хүн гэдэг амьтаны суурь шинж чанар өөрчлөгдөхгүй гэж бид үздэг. Хэрэв үнэндээ өөрчлөгддөг бол бидний дискусс нь утгагүй юм. Гэтэл бид дискусс өрнүүлж буй нь бидэнд маш их утгатай байгаа учир хүний үндсэн шинж чанар өөрлөгдөх нөхцлийг авч үзэх шаардлагагүй болж байна.
Харин харамсалтай нь бид одоохондоо үндсэн шинж чанарыг олж чадаагүй. Тухайлбал орчлон ертөнц яагаад оршин буй хийгээд хаашаа одож буй, хүн гэдэг амьтан ямар зорилготой хийгээд ямар зохиолтой зэрэг болно. Гэхдээ бид үндсэн шинж чанар байгаа гэдгийг мэдэж байгаа.
Тэгэхээр бидний эрэл 2 салаа замаар зэрэг өрнөдөг. Нэг нь үзэгдлүүдийн байнга хувьсдаг шинж чанаруудыг судлаж мэдэх, өөрчлөлтийг хянах. Нөгөө нь үндсэн шинж чанарын хайгуулаа үргэлжлүүлэх юм.

Энэ бол бид зөв онол гаргах нөхцөл болох учраас бид цаг хугацааны явцад зөв онол гаргах нь магад юм.

2. Өөрийн мэдлэгт суурилж үзэгдлийг тайлбарлах нь буруу үр дүнд хүргэх магадлалтай ба энэ магадлал маш өндөр гэдгийг бид байнга хардаг.
Энгийн амьдралын асуудал дээр жишээ авахад л хүмүүс ихэвчилэн өөрийн мэдлэг дээр үндэслэн бусад хүмүүс өөрийнх нь тухай юу бодож байгааг таамаглаж гаргадаг бөгөөд энэ нь голцуу алдаатай байдаг. Бид ч үүндээ дассан. Энэ нь яг эдийн засагч өөрийн мэдлэгийн хүрээнд эдийн засгийн үзэгдлийг тайлбарлах, физикч өөрийн мэдлэгийн хүрээнд физикийн үзэгдлийг тайлбарлахаар оролдож байгаатай тус тус адил болно.

Гэтэл бидний мэдлэг үнэн гэж үү? Бид үнэн гэдгийг батлаж чадах уу?

Энд хүрээд "фундаментал сэтгэлгээ" гэсэн ойлголт гарч ирж байгаа юм. Үүнийг магад баруунд тодорхойлсон байх. Энэ ойлголтыг ямар үгээр оноож нэрлэснийг мэдэхгүй байна. Сэлэнгэ ах эртээд телевизээр "тэг тэнхлэгт сэтгэлгээ" гэж нэрлэж байсан. Яг нэг зүйл ярьсан эсэхийг баталж чадахгүй. Миний ойлголттой төстэй сонсогдсон.

Энэ сэтгэлгээний хэлбэр нь мэдлэгт суурилалгүйгээр сэтгэх арга бөлгөө. Нэгэнт мэдлэгт суурилахаар алдаа маш их гарч байгаа тул мэдлэгт суурилалгүйгээр сэтгэх ийм нэг арга байж болохоор байна.

Би философийн онол судлаач эсвэл онолын түүхч биш тул сайн мэдэхгүй юм. Магадгүй миний бодож байгаагаар философийн зарим урсгалынхан бидний бодол бүр мэдлэгт суурилдаг гэж маргах байх.

Би харин энэ маргаанд бараг ялна гэж итгэлтэй байна.

Зөн совинг бид энд дурьдаж болох юм. Дөнгөж төрсөн хүүхэд эхийгээ хэрхэн таньдаг вэ? Тэр таних процесст мэдлэг оролцоогүй нь мэдээж шүү дээ.

Үүнтэй төстэй байдлаар бид сэтгэж болох юм шиг санагдаад байгаа юм.

Фундаментал сэтгэлгээг ерөнхийд нь тайлбарлаж үзье.

Аливаа асуудалд хандахдаа суурь философи (мотиваци гэж заримдаа хэлж болно- үндсэн шинж чанар ч гэж болно) -г нь таньж мэдэхээр оролдох нь мэдлэгт суурилахаас илүү үр дүнтэй болохыг та хэд хэдэн оролдлого хийсний дараа мэдэж болно.

Жишээ нь та бартай тааралдлаа гэж үзье. Бидний мэдлэгийн систем ёсоор бол бар хурц соёотой, хүчтэй, махчин, аюултай амьтан гэсэн мэдээлэл шууд бууна.

Харин барын суурь философийг авч үзвэл арай өөр. Бар бол ердөө махан идэштэн бөгөөд амьдрах хүчтэй эрмэлзэлтэй амьтан. Тэгэхээр түүнтэй өлссөн үед нь таарах юм бол та түүний идэш болох магадлал өндөр. Тэрнээс биш Бар хүнд дайсагнагч амьтан биш.

(маш болхи жишээ болж байгааг мэдэж байна)
Яг үүнтэй адилаар Харвард-д сурвал "мундаг" болно гэсэн тархи угаалт байна.
Яг үнэндээ Харвард-ын суурь философи бол жаахан төөрөлдчихсөн мундаг улсуудыг авчраад өөртөө итгэх итгэл өгөөд буцаах явдал. Би мэдлэг, юм заах энэ тэр гэсэнгүйг анзаарна биз дээ.