Ажлын цаг

Илүү цагийн мөнгө өгсөн, өгөөгүй гэсэн гомдол Монголын байгууллагуудад их гардаг даа.

Залуучууд бас сүүлийн үед ийм зүйл их ярьдаг болсон нь анзаарагдана. 90-ээд он, 2000-д онд бол юун илүү цаг, тэр үеийн залуучууд "нохой" шиг л зүтгэдэг байж. Харин сүүлийн үеийн залуучууд хүний эрх чөлөө их ярьдаг болжээ.

Би энэ тал дээр хэдэн санаа бодлоо хэлье.

Америкт дөнгөж банкинд орсон 23 настай банкир залуу 7 хоногт дунджаар 80-100 цаг ажилладаг. Хэрэв "илүү цагийн мөнгө" ярьж гоншигоновол шууд ажлаасаа халагдана. 80 цаг гэдэг нь ням гаригт бүтэн амарлаа гэж бодвол 6 өдөр, өдөрт 13 цаг ажиллана гэсэн үг.

Хүний тархи бол яг л биеийн булчин шөрмөстөй адил тасралтгүй хичээл сургуулилт шаарддаг. Хүн налайж амарч, хэвтээд олимпийн аварга болдоггүй. Өдөр бүр 10 цаг булчин шөрмөсөө зовоож байж тийм амжилтанд хүрдэг. Тархи ч яг адил. Тасралтгүй зовоож байж илүү хурдан ажилладаг болно, илүү "ухаантай" болно.

Ялангуяа оффисын ажил хийдэг залуус аливаа зүйлийг маш хурдан уншдаг, маш тодорхой дүгнэлт хийдэг, маш хурдан санаа боловсруулдаг, түүнийгээ маш хурдан бичиг болгон буулгаж чаддаг - ийм наад захын шаардлагуудыг хангах ёстой байдаг. Тийм учраас тархийг зовоож бүтээмжийг нь сайжруулах хэрэгтэй - залуу байхдаа. 20-н хэдтэй залуу байхдаа үүнийг хийж чадаагүй бол тархи дараа нь ачаалал авч чадахгүй залхуу болдог.

Тэгэхээр залуучууд бол илүү цагийн талаар яриад ч хэрэггүй байх нь. Яагаад гэвэл ажлаа цагт нь хурдан хийж чадахгүй байгаа учраас л илүү цагаар сууж байна гэсэн үг.

Учир начир

Юманд учир суманд начир байх. Энэ хорвоо дэлхий өөрийн гэсэн зүй тогтолтой. Санаатай болон санамсаргүй хэмжигдэхүүн дунд хөврөх.

Би захирлын хувьд олон хүн халж, олон хүн ажилд авсан. Олон ч залуусыг сургасан даа. Намайг анх ажиллуулж байсан боссын нэг хэлсэн үг байдаг юм. "Чи хүнд 1, бас 2 дугаар боломжыг олго - харин чи 3дах боломжыг олгож байгаа бол чи өөрөө тэнэг бөгөөд захирал хийх эрхгүй" гэж.

Хүн ажлыг биш харин ажил хүнийг голдог юм. Харин ажилд гологдсон хүмүүс дандаа л шалтаг хайна. Унасан бөхөд ямар шалтаг мундах биш. Мэдээж ихэнхдээ өөрийг нь бусдын эрх ашгийн төлөө халсан захиралд гомдоно.

Би нэг найзыгаа ажилд авсан юм. Хэсэг ажилласныхаа дараа мань эр "Ганзо, хэрэв чи намайг халвал би огт гомдохгүй бид найзаараа үлдэнэ шүү. Яагаад гэвэл чи компанийн эрхэм зорилго, хамт олны эрх ашгийн төлөө намайг огт эргэлзэхгүй халж чадах юм байна гэдгийг би ойлголоо." гэж хэлж билээ. Нэг бодлын маш хүндэтгэлтэй нөгөө бодлын аймшигтай хариуцлага.

Би ийм л захирал байхыг зорьдог, хичээдэг. Заримдаа онодог л байх. Заримдаа зөрдөг ч биз. Нас залуу байна. Сурах зүйл ч их байна.  Миний удирддаг компани, байгууллага, холбоо, клуб аль нь ч бай асрамжын газар болж хувирахыг би хүсдэггүй. Миний хүслээс дээр чөлөөт зах зээлт дэлхий дээрх ардчилсан бизнесийн зарчим гэж юм байна - ёс суртахуун гэж юм байна - тэд нар тэгэж шаарддаг юм.

Ганзориг гэж хувь хүн нэг байна. Харин Ганзориг гэж удирдагч нэг хүн байна. Энэ хоёрыг хольж хутгаж холион бантан болгохгүй байвал тэр чинь корпорацын зөв засаглал, бизнесийн зөв ёс суртахуун мөн.

Би хувь хүнийхээ хувьд таашаадаг хүнээ байгууллагынхаа буюу олны эрх ашгийн төлөө халж чаддаг байх ёстой. Ингэснээрээ би хэрцгий хүн болохгүй. Энийг шүүж дүгнэнэ гэдэг нь дэлхий ертөнцийн төв юм уу эсвэл од гаригсийн систем юм уу гэж өнөөдөр маргаж байгаатай яг агаар ижил.

Дотроо хатуу сахилга бат, эцэш цуцашгүй хөдөлмөр, дүрэлзсэн эрчилсэн хамт олон, зорилгын төлөөх нэгдэл, сул тоглогчид хайр найргүй байдал --- Харин гаднаа зөөлөн - харилцагч, ард түмэнд хэрэгтэй, сайшаалтай зүйлийг хийж бүтээсэн тийм л байгууллагуудыг байгуулах гэж би хичээдэг. Тэрнээс нөхөртөө хаягдагсадын уйлж, унжиж зовлонгоо ярьдаг бүлгэм байж болохгүй нь ойлгомжтой.

Би хэрэв Америкт гүйцэтгэх захирал эсвэл Японд байгууллага удирддаг байсан бол хамаагүй амар байхсан. Яагаад гэвэл тэнд ур чадвартай, дуулгавартай, мэдлэгтэй ажиллах хүчийг улс бэлдээд хөдөлмөрийн зах зээл дээр тавьчихсан байдаг юм. Монголд харин гүйцэтгэх захирлууд юугаа ч мэдэхгүй хүүхдүүд нэг талд юм заах гэж, нөгөө талд бүтээгдэхүүнээ сайжруулж, маркетингаа хийж, бас дээрээс нь харилцагч нараа боловсруулах гэж махаа иддэг юм. Нөгөө хүүхдүүд нь энийг ойлгохгүй бас байнга гомдож, захирал намайг ойлгодоггүй муу хүн гэж олон юм ярихыг нь яана. Тэр хүүхдүүдэд сургууль, цэцэрлэгт нь заагаад өгчих ёстой байсан юмыг нь Монгол захирлууд заагаад, дээрээс нь цалин төлөөд явдаг шүү дээ. Ямар ч Монгол захирал тэрийг хэлнэ дээ.

Тийм ч учраас би Монгол хүн болж төрсөндөө олзуурхдаг юм. Нью Йоркод, эцэг өвгөдийн нус нулимсаар 100, 200 жилийн өмнө бий болгосон боловсролын, эрүүл мэндийн, нийгмийн ёс суртахууны систем нь бүх юмыг нь бэлдээд өгчихсөн - тийм орчинд - ганц хоёрхон үйлдэл хийгээд л жилд хэдэн сая долларын цалин авдаг тэр эрхмүүдээс - бид нар илүү хэцүү, тааварлагдашгүй, заримдаа давагдашгүй ч юм шиг нөхцөлд хүмүүсийг удирдаж, сэдэлжүүлж, урам зориг өгч, сургаж, чиглүүлж, зохион байгуулах ажил хийдэгтээ бахархалтай явдаг юм.

Тэр дунд хэлээд, заагаад байхад ойлгохгүй, хамт олны дунд сөрөг уур амьсгал үүсгэж, дандаа болохгүй бүтэхгүй юм ярьж явдаг нөхдүүдийг бол нэг хэлээд, хоёр тайлбарлаад, гуравдах дээр нь халаад л явна шүү дээ. Энэ бол миний бодол биш, энэ бол бизнесийн зарчим юм.

Corporate responsibility

2012 оны сонгуулиас хойш гадаадын хөрөнгө оруулалт - уул уурхай ч бай өөр бусад 15 салбар ч бай - ерөнхийдөө зогсонги байдалд орсоныг бид мэднэ.

Бидний холбоо анх 2007 онд "Монголын Хөрөнгө Оруулалтын Банкны" конференцийг Ройтерстой хамтран зохион байгуулж Хонг Конгийн хөрөнгийн бирж, Стандарт Чартеред банк, Софт банк болон хөрөнгө оруулалтын сангуудыг Монголд анх урьж авчиран яаж хувьцаа, бонд гаргадаг, яаж гадаадын хөрөнгийн бирж дээр мөнгө босгодог талаар хурал хийсэн юм. Хуралд оролцсон хүмүүсээс мөнгө аваагүй.

Түүнээс хойш нэг хэсэг бүгд хөрөнгө оруулалтын банк байгуулж, бүгд Хонг Конгод хувьцаа гаргах юм болсон доо. Мэдээж би наанатай цаанатай ярьж байна. Түүх үнэнээрээ л сайхан.

Бид ашгийн бус холбоо гэхэд хэдэн сая төгрөгний зардал гаргаад л явж байв. Ройтерсийн захирлууд болох Кеннет, Фиделия, Урнаа нар гол үүрэг гүйцэтгэсэн үнэхээр буянтай хүмүүс билээ.

Түүнээс хойш олон хурал зохиожээ. Хэзээ ч оролцогчоос мөнгө авч байсангүй. Хурал дээр компанийн тухай танилцуулга презентац тавьж байсангүй. Харин хуралд оролцогсодод зориулж, ажил үйлсэд нь хэрэгтэй тийм л презентациуд миний оролцоотой байгууллагуудын зохиосон хурлууд дээр тавигдаж ирлээ.

Энэ бүх хурлууд мэдээж дан нэг талын санхүүжилтээр явах боломжгүй. Олон арван сая төгрөгний зардал гардаг. Гэтэл бид удахгүй болох ёстой Эрсдлийн Форумаа хийх гэж нэмэлт спонсорууд хайх явцдаа нэг тэнэг зүйлийг ойлгов.

Өнөөдрийг хүртэл бидний санаачилсан хурлуудыг Гадаадын тал эсвэл гадаадын хөрөнгө оруулалттай компаниуд дэмжиж, мөнгөн санхүүжилт хийж, захирлууд нь ирж маш сонирхолтой илтгэл тавьж ирсэн байх юм.

Нэгэнт гадаадын хөрөнгө оруулалт зогссонтой зэрэгцэн Эрсдлийн форумыг дэмжих спонсор илт цөөрсөн нь ийм хэтэрхий энгийн зүйлийг ойлгох боломжыг олгов. Гэтэл манайд Монголын аварга том корпорациуд ийм нийгмийн хариуцлагатай, компаниудад (хуралд энэ Монгол компаниуд л ирж үнэгүй суудаг шүү дээ) хэрэгтэй конференциудыг ивээн тэтгэдэггүй байх юм. Харин "өнөөх л нэг", "Монголд хөрөнгө оруулцгаая" конференцэд бол харин маркетингийн зорилгоор мөнгө гаргаж логогоо харуулдаг юм байна.

Яагаад нэг удаа нийгэмд, улсад, эдийн засагт хэрэгтэй конференц байгаад, тэрэнд нь хүмүүс ирж үнэгүй сууж чанартай мэдлэг аваад - компаниуд нь нийгэмдээ хэрэгтэй зүйл хийлээ гэж сэтгэл хөөрөөд явж болдоггүй билээ.

Бид одоо бас асуудлыг өөрөөр харах цаг болжээ. Нийгмийн хариуцлага гэхээр хэдэн мод тарьдаг, хог түүдэг - тэрийгээ жилийн тайлан дээрээ харуулах гэж дүр эсгэдэг байдлаа халах цаг болжээ. Бид олон мянган хүн ажиллуулдаг, олон тэрбумын ашиг олдог корпорациуд - арай илүү - нийгэмдээ оюуны хөрөнгө оруулалт хийдэг болох цаг иржээ.

Төр засгаа, ард түмнээ муулаад, муулаад л гэхдээ тэднийгээ боловсруулах, сайжруулах тал дээр болохоор юу ч хийдэггүй байж болохгүй ээ.