Saturday, November 10, 2012

Correctness

Өмнө нь би Дутагдлын шокын талаар бичиж байсан.

Academically correct, politically correct гэсэн шинэ хам шинжийн талаар бичье гэж бодлоо.

Зөв хүн гэж байдаг.

Зөв, тэнэг хүн гэж бас байна. Хэзээ ч "буруу" юм хийдэггүй хүнийг хэлж байгаа юм. Хэзээ ч буруу юм хийхгүй гэдэг чинь нөгөө талаасаа бас хэзээ ч зөв юм хийхгүй гэсэн үг.

Ер нь анзаараад байхад дэлхий ертөнц тэр чигээрээ гажиг нормалаар дүүрсэн байна.

Тухайлбал, улс төрийг улс төрийн тулд хийдэг. Эдийн засгийн бодлогыг эдийн засгийн онолын тусын тулд гаргаж хийдэг тийм гажиг сэтгэхүй дүүрч. Буруутан нь манай орчин үеийн боловсролын систем. Бүүр тухайлж хэлбэл Харвард мэт.

Эхлээд үнэн худал нь мэдэгдэхгүй баахан онол гаргачихаад, тэрнийхээ тусын тулд баахан тархи угаалт хийж, хүн төрлөхтөний лидер хэсгийнх нь фундаментал маягаар сэтгэх чадварыг нь үгүй хийж байх жишээтэй.

Жишээ нь энэ дэлхий дээрх бүх бизнесийн амин сүнс нь борлуулалт (маркетинг биш шүү дээ). Үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнээ зарж чадахгүй бол бусад менежментийн сэдэв утгаа алдана шүү дээ. Орлогогүй компанид хүний нөөцийн орчин үеийн шийдлийг нэвтрүүлээд ч яах юм.

Дэлхийн ямар ч топ MBA-д борлуулалтын хичээл заадаггүйг юу гэж ойлгохов. (ороод үз http://www.hbs.edu/mba/academic-experience/curriculum/Pages/required-curriculum.aspx)

Бизнесийн амин сүнс нь борлуулалт юм бол Борлуулалт мэдэхгүй бизнесийн маэстро байж яах юм болж байна.

Гэх мэтийн гажиг юмнууд их байна.

Эдийн засгийн фундаментал зорилго нь хүн ардын тусын тулд. Эдийн засгийн онол нь тэрхүү фундаментал зорилгыг биелүүлэх арга зам, аргачлалуудыг дөхөм болгоход оршдог. Тэгвэл амьдралдаа хүн ардын төлөө өчүүхэн ч зүйл хийж үзээгүй, бүүр хийх огт сэдэл ч үгүй эдийн засгийн ухааны докторуудаар яг юугаа хийдэг билээ.

Эдийн засгийн бодлогын шийдвэр гаргахдаа эдийн засгийн онолын тусын тулд хийдэг тийм дүүрчихсэн эдийн засагчдаар яг юу хийхэв. Энийг би academically correct гэж нэрлээд байгаа юм. Ийм юм байж болохгүй.

Хүн фундаменталли ба философикалли (fundamentally, philosophically) зөв байх ёстой болохоос биш академикали болон политикали зөв байх учиргүй. Тийм юм байж болохгүй юм.

Яагаад гэвэл, хэрэв тэгвэл, энэ бүх орчлон ертөнцийн артистик (artistic) мөн чанар нь алдагдаж, хэт техноложикал (technological) шинж чанарт суурилах болно. Болно ч гэж дээ, угаасаа суурилж эхэлчихээд байна. Тийм л учраас олон улсын эдийн засгийн хямрал болоод л, монгол улс хөгжихгүй удаад л, утаа шийдэгдэхгүй угжраад л байгаа юм шүү дээ.

Дээхнэ докторын шүүмж дээр суусан юм. Шүүмж эхлэв ээ. Гэтэл юу юугүй л хуудасны тоогоо зөв дугаарлаагүй байна, үг үсгийн алдаа байна, товъёогоо зөв гаргаагүй байна гэх мэтчилэн хөвөрсөн юм даа. Уг нь нээлт хийсэнд нь зориулж доктор өгдөг болохоос биш их л "зөв" бурсанд нь өгдөггүй л байлтай.

Сая Обама дахин сонгогдлоо. Мань эр we will change гэж хэлээд гарч ирсэнийг нь санах юм. Юуг ченжлэх гээд байгааг нь сонирхоод ойлгоогүй. Орчин үеийн хамгийн том гүрний удирдагчид хүртэл академик, политикийн хувьд хэт зөв болж эхэлсэн юм биш байгаа гэсэн хардлага төрдөг.

Лидер хүний баримтлах 9 зүйл, амжилтанд хүрэх 5 нууц, маркетингийн 3 зарчим энээ тэрээ бол ихэвчлэн (за яахав ээ ганц хоёр нь үнэн л байдаг байлгүй) ийм шинж чанар дээр суурилсан өнгөц сэтгэлгээ төдий л юм.

Манай төрийн байгууллагуудын гол алдаа бол тэдний дунд шатны дарга нар нь улс төрийн хувьд зөв байгаа байдал нь юм шүү дээ. Politically correct байна гэдэг нь монголд бол архаг төрийн байгууллагын удирдагч ч гэдэг юм уу, за бүүр төрийн хар хүн ч гэдэг юм уу байдлаар илрэх юм.

Олон юм нуршаад яахав. Үүний гол онцлог нь ерөөсөө юу ч хийхгүй байхад оршино. Ингээд л чи улс төрийн хувьд зөв хүн болчихож байгаа юм. Чи юу ч хийхгүй учраас алдаа гаргахгүй, өөр хүний хөл гаран дээр гишгэхгүй - ингээд л боллоо. Чи улс төрийн хувьд зөв хүн болон хувирлаа.

Гэтэл цаана чинь ард түмэн чинь хөгжил дэвшил үгүйлсэн харц тээн гудамжинд хөлхөлдөнө. Тэр харцыг харж чадахгүй өчүүхэн хөгийн амин хувиа хичээсэн зан гаргаж явсаар бүүр төгсөрч улсын лидер болж ч мэднэ. Нэг л их, төрийн хар хайрцагны бодлого гэж байдаг юм (хаана байгаа юм бэ), улс төрд ингэж ярьдаггүй юм, юм гэдэг чинь их нарийн байдаг юм (бүүр тэрэндээ үнэн голоос итгэчихсэн, аягүй л бол Адам Смитийн далд гарыг солгой ойлгоод ярьж байж ч мэднэ) гэхчилэн ам таглана.

Хөгжил дэвшилд academically correct, politically correct хүмүүс саад болно.

No comments: