Leadership - Манлайлал

Take, take and take

Саяхан Вартоны профессор Адам Грант Give and Take нэртэй ном гаргасан юм байна. Би хараахан уншиж амжаагүй байна. Гэхдээ номын гол санаа нь хүмүүс үндсэндээ Өгөгч, Авагч гэсэн хоёр армид хуваагддаг. Өгөгч арми дандаа найз нөхөд, гэр бүл, хамт олон, хүмүүст өгч байдаг. Авагч нар бол анхнаасаа авах албатай юм шиг төрчихсөн хүмүүс юм байх.

Харамсалтай нь Өгөгч нар Авагч нараа бодвол маш цөөхөн. Бас Өгөгч нар өгсөөр байгаад санаанд багтамгүй өндөр амжилтанд хүрдэг гэнэ.

Би үүнийг өмнө нь Хэрэглэгч сэтгэхүйтэй ба Бүтээгч сэтгэхүйтэй гэж ангилж бодож байсан юм. Би хүн ажилд авахдаа Хэрэглэгч/Авагч эсвэл Бүтээгч/Өгөгч үү гэдгийг нь олж харахыг хичээдэг. Аль болох Өгөгч хүмүүсийг олж авахыг хичээдэг.

Гэхдээ би бодохдоо, Авагч хүмүүсийг өөрчилж болно. Эд нар бол ердөө төөрсөн хүмүүс. Хүн гэж амьтан угтаа Өгөгч/Бүтээгч юм гэж үздэг. Энэ бол миний философи юм.

Миний блогийн өмнөх бичлэгүүдийг уншвал миний дээрх философи илт болох юм. Ямар ч гэсэн надтай төстэй байдлаар нэг хүн бодож, ном бичжээ. Унших юмсан гэж бодож байна.


Leadership

Монгол улс яг энэ хурдац, маягаараа цаашаа явбал 50, 100, 150 жилийн дараа хаана хүрэх вэ гэдгийг нухацтай бодож үзсэн үү?

Надад бол маш хар дүр зураг харагддаг. Тийм учраас үүнийг өөрчлөх ёстой гэж боддог.

Тийм ч учраас би гадаадад төгссөн докторууд, математик суурьтай залуучууддаа өндөр шаардлага тавьдаг. Шаарддаг, шахдаг, шүүмжилдэг. Зөв ойлгодог нь хэд юм бол. Би өөр хэнээсээ хөгжил дэвшил нэхэх юм?

Тооноос чанарт шилжих хууль гэж бий. Хятад улс 1.3 тэрбум хүнтэй. Адам Грантын санаа гаргаснаар нийт хүмүүсийн 99 нь Авагч, 1 нь Өгөгч байдаг юм бол. Хятад улсад 13 сая Бүтээгч /Өгөгч байна.

Манай улсын 3 сая хүнд бас 99/1 гэсэн харьцаа үйлчилбэл манайд 30 мянган л Бүтээгч байна.

13 сая Бүтээгчийн эсрэг 0.03 сая Бүтээгч гээд бодоод үз.

Тийм учраас Монгол улсын хөгжлийн онол ёсоор Бүтээгч/Хэрэглэгчийн буюу Авагч/Өгөгчийн харьцааг ядаж 50/50 болгох ёстой юм. Ингэж чадвал бид 1 сая гаруй бүтээгчтэй болж глобал өрсөлдөөнд орж чадна. Масс экономи үүсч чадах юм.

Манай экспортын 97 хувь нь зүгээр л байгал эхийн бидэнд бэлдэж өгсөн нүүрс, зэс, алт. 3 хувь нь ноос, ноолуур. Бодоод үз. Хүний тархины бүтээл алга. Манайд бүтээгч нар маш цөөхөн байгаагийн статистик нотлогоо.

УИХ-н гишүүн хүн ТВ-р "...улс орон хөгжиж байна, хар л даа, өндөр шилэн байшингууд, гудамжаар дүүрэн машинууд, дэлгүүрийн лангуу дүүрэн бараа..." гэж хэлэхийг сонсоод миний дотор арзасхийдэг. Улс орны минь хойтохыг уншиж байх шиг л санагддаг. Бидний бүтээсэн юм биш шүү дээ. Ийм тархи угаалтанд л битгий ороорой. Бодитой юм бодитоороо сайхан.

Би дээр хэлсэндээ, Авагч нар буюу Хэрэглэгч нар бол Төөрөлдсөн Бүтээгч нар юмаа гэж.

Хүүхэд бүрийг багаас нь бүтээгч, өгөгч болгож торниулдаг, бэлтгэдэг тийм боловсролын системтэй болохгүй бол маш хар дүр зураг харагдаж байна. Тийм боловсролын систем одоо хэр нь дэлхийд алга.

Оксфорд болон еврейн боловсролын систем магадгүй 100 хүүхэд тутмын 30-г нь Өгөгч/Бүтээгч болгож чаддаг гэж үзвэл. Манай боловсролын систем хаана байна? Математикийн олимпиадад түрүүлсэн, баруунд доктор хамгаалсан, гүүглд ажилласан гэдэг чинь юу ч бишээ гэж миний хэлж байгаа нь угтаа ийм учиртай.

Тэгвэл Монголд 100 хүүхэд тутмын 50-г нь Өгөгч/Бүтээгч болгож бэлтгэж чаддаг Боловсролын цоо шинэ технологи бий болгоцгооё л доо. Жалгандаа сэтгэхээ болиод.

Авагч/Хэрэглэгч хүнээс Өгөгч/Бүтээгч хүн яагаад илүү талаар би ярих хэрэггүй байх гэж найдаж байна. Эдийн засгийн хүч чадлыг хэмждэг нэг хэмжүүр бий. Бүтээмж.

Өгөгч хүний бүтээмж Авагч хүний бүтээмжээс хэдэн мянга дахин илүү байдаг гээд бодоод үз.

Тоочидоо, докторуудаа, гадаад дотоодод төгсөгчидөө та Бидэнд маш их хариуцлага тулгарч байна. Олж харж чадаж байна уу. Хариуцлага гэснээс би одоо хариуцлагын тухай бага сага яримаар байна.


Leader

Лидер хүний шинж чанарыг бид хангалттай ярьлаа. Мөн чанарыг нь харин ярихгүй юм. Форбс сэтгүүл хүртэл лидер хүний 10 шинж чанар гээд л толгой эргүүлэх юм. Харвардад ч мөн адил.

Шинж чанар чинь Мөн чанараас ургаж гардаг, байнга хувьсан өөрчлөгдөж байдаг зүйлс юм шүү дээ. Мөн чанар бол мөнхөд хадгалагдана.

Сэтгүүлч хүн ч юм уу, эсвэл өөрөө лидер байж үзээгүй профессор хүнд шинж чанар л ажиглагдана шүү дээ. "Амжилттай хүмүүсийг ажиглаад байхад цаг барьдаг юм байна." ч гэдэг юм уу. Тэгвэл ямар хүн цаг барьдаг юм бэ?

Лидер хүний мөн чанар нь угтаа дагагч нарынхаа толгой дээр хөвж буй хариуцлагыг олж харан, шүүрч авч, нуруун дээрээ тавьдаг явдал юм л даа.

Лидер хүн гэдэг бол Хариуцлагыг олж харан, үүрч чаддаг тийм л хүн. Тэгээд Өгөгч. Бүтээгч.

Хүмүүст хэрэгтэй байгаа зүйлийг нь олж хараад Өгч, Бүтээх нь байна шүү дээ.

Монголчууд бүгдээрээ Лидер болох хэрэгтэй байна. Глобал лидерүүдийг бэлтгэдэг (50% амжилттайгаар) боловсролын систем л үүнийг хийж чадна. Ийм системийг бий болгох төсөөлөл надад байна. Бага сага судлагаа хэрэгтэй.