Бид бүгд хөгжих гэж яарч бас ядарч байна. Зам засагдана, шинэ онгоцны буудал баригдана, өндөр шилэн барилгууд босноо босно.
Гэхдээ энэ чинь хөгжил биш. Хонг Конгод эсвэл Лондонд очоод тэгш дардан зам, өндөр шилэн барилгуудыг хараад "Аяа Хөгжил дэвшил гэж энэ болой" хэмээн дуу алдсан бол бид их л гүехэн сэтгэсэн байх юм.
Тэрний цаана нь, ард нь, гүнд нь нуугдан буй зүйлсийг бид ухан ойлгосноор сая хөгжил гэж юу болох, түүнд хүрэхэд юу хэрэгтэй ухамсарлах болно.
2008 онд олон улсын эдийн засгийн хямрал ид нүргэлж эхлэх үеэр нэг асуудал миний толгойг байнга зовоох болсон. Би тухайн үед шийдвэр гаргагч олон хүмүүсээс асууж ч байв. Яг л энэ үед бид зөв хөгжил, буруу хөгжил хоёрын аль нэгийг нь сонгох салаа замын эхэн дээр зогсч буй мэт санагдаж байлаа. Одоо бол харин аль хэдийнэ буруу замаар яваад эхэлчихсэн. Тухайн үед нийтлэл бичсэн санагдана.
Бид 10 ширхэг өндөр шилэн байшинтай, тэр байшингуудын хооронд дардан сайхан замтай, баячууд нь орж үйлчлүүлдэг өндөр үнэтэй эмнэлэг, барууны зочин гийчин тухлах үнэтэй ресторан тэргүүтэн, ухамсар-боловсрол-ядуурлын хам шинж доройтолд орсон дундаж анги, олон улсад эцсийн бүтээгдэхүүнээр өрсөлдөх ганц ч секторгүй тийм л улсыг зүглэн эргэлт буцалтгүй алхаж байгаа.
Миний хүүг ХУРАНДААГИЙН хүүхэд зодчиход хариуцлага хүлээхгүй. Харин миний хүү ХУРАНДААГИЙН хүүг зодвол шоронд сууна. Бид ийм нийгэмд алхаад орчихожээ.
Зарим хүмүүс баячуудын хороолол үүслээ, баячуудын хүүхэд сурдаг сургууль байна гэх мэтчилэн бичсэн байна лээ. Үгүй ээ. Энэ бол буруу. Ингэж ярьж болохгүй. Бид огт хөдөлмөр хийдэггүйгээсээ болоод ядуурлын туйлд орсон цөөхөн ядуу бүлэг, маш сайн хөдөлмөрлөж бас магадгүй луйвардаж мөнгөтэй болсон цөөхөн хэсэг хүмүүсийг одоо ярихгүй. Ярьдаг цаг, үе нь байдаг. Би дундаж ангийг, хүн амын 90%-ийг бүрдүүлэх дундаж анги 5, 10, 50 жилийн дараа хаана байх вэ гэдгийг л харж байгаа. Тэрнээс биш баян хүмүүсийг үзэн ядаад байгаа ч юм шиг тэнэг зүйл ярьж болохгүй. Тэдэн дунд чинь бас чин шудрага хөдөлмөрөөрөө мөнгө олсон хүмүүс ч бий.
Хаана байж болзошгүйг нь хэлэхээр "хараар будлаа" гэх мэтчилэн хүртэл хэлсэн. Хар зүйлийг хараар нь л хэллээ. Хэн нэгэнд таалагдахын тулд хар зүйлийг Цагаанаар будаж хэлэх ёстой байсан юм уу эсвэл?
Өнөөдөр Эрсдэл гэхээр үер усны эрсдэл ярьдаг, өрсөлдөх чадвар гэхээр ямааны ноолуур ярьдаг ийм ухамсарын доройтолтой элитүүдтэй нийгэмд бид алхан оров. Өнөөдөр эдийн засгийн тэгш өсөлт гэхээр Төр гүйж очиж хувьцаа хуваарилж, хүмүүст ижилтгэн мөнгө тараадаг ийм нийгэмд бид 20 жил ухантаж ухантаж алхан оров. Социализмийн үед ядаж илүү хөдөлмөрлөсөн нь арай илүүг авдаг меритокраси систем бий болгох гэж үзэж байсан юм ш дээ.
Хонг Конгод очин, өндөр шилэн байшингуудын дээд давхаруудаар биш харин доод давхарын дэлгүүрүүдээр хэсч хэсч ирчихээд "намайг Хонг Конгод байхад..." гэж ярих эсвэл Америкт очин пицца зөөсөөр сургуулиа дүүргээд яг Америк мөн чанар, нийгмийн утга учрыг ойлголгүй ирчихээд Америкийг нэвт шувт мэддэг хүн шиг ярих тэргүүтэн нь үлгэрлэвээс бид ардчилалын мөн чанарыг огт ойлголгүйгээр 20 жилийн турш ардчилал хийсэнтэй, зах зээлийн эдийн засгийг бүрэн ухалгүйгээр 20 жил төрийн ч юм шиг, зах зээлийн ч юм шиг эдийн засгийг халтуурдсантай агаар нэгэн буй.
Миний бичлэгүүдээс гадаадад төгссөн хүмүүст аллергитай ч юм шиг уншигддаг гэнэ. Үгүй. Би тэр хүмүүс илүү их үүрэг хариуцлага хүлээх ёстой учраас гоморхож байгаа юм. Би тэр хүмүүст ухамсарын шанаа өгч байгаа юм. Илүү ихийг хийгээсэй билээ дээ. Илүү хариуцлагатай байгаасай даа.
Чөлөөт зах зээлт ардчилсан дэглэмт нийгмийн агаар ус нь хүн өөрийн хувь заяаны эзэн байж, улс орны хөгжлийг нуруун дээрээ авч явахад оршино. Хүн өөрийнхөө хувь заяаны эзэн байж чадах нөхцөл бүрдэхгүй байхаар зарим хүмүүс хувьсгал хийнэ гээд явж ч байх шиг, орц болгон бөөтэй болж ч байх шиг. Эр хүн ядрахаараа яадаг гэдэг билээ дээ.
Төр бол загалмайлсан эцэг биш. Төр анх бий болоод дараа нь хүн бий болоогүй билээ. Төр бий болоод дараа нь нийгэм бий болоогүй билээ.
Ардчилсан дэглэмт, чөлөөт зах зээлт нийгмийн үндэс нь хүн өөрийнхөө хувь заяаны эзэн байх нөхцөл бүхий цогц дэд бүтэц байх явдал мөн. Энэхүү цогц дэд бүтцийн нэгэн чухал салбар дэд бүтэц нь төр болно. Төр гэхдээ өөр үндсэн 3 дэд бүтцийн нэг нь л болохоос биш толгойд нь байдаг дэд бүтэц бишээ. Тэр нөгөө ижил төвшний хоёр дэд бүтэц нь нийгмийн сайн дурын байгууллага, бизнесийн байгууллага нар болно.
Өнгөрсөн 20 жилд дээрх 2 огт хөгжсөнгүй. Огт алга байна. Бизнесийн нэртэй байгууллагууд бий болов ч эдгээр нь ердөө мөнгө хүүлэгч болхи хэлбэрийн ломбардууд төдий.
Баялагийн тэгш хуваарилалт гэж ярьж байна. Тийм юм байхгүй. Баялагийг шудрага хуваарилдаг зах зээл л гэж байдаг болохоос биш хэн нэгэн этгээд хуваарилах гээд байгаа юм шиг Монгол хэлний үгийн санд бүүр сууж эхэллээ. Энэ бол тоо томшгүй мушгисан, гуйвуулсан ойлголтуудын нэг. Энэ бол ухамсарын доройтлын шинж чанар.
Бид эрсдэл гэхээр жишээлбэл Эрсдэлийг удирддаг нийгмийн дэд бүтцийг яаж хөгжүүлэх тухай ярих ёстой. Бид өрсөлдөх чадвар гэхээр өрсөлдөх чадварыг байнга дээшлүүлж байдаг дэд бүтцийг хэрхэн бий болгох тухай ярьж байх ёстой юм биш үү? Яагаад бид нар ямааны ноолуур яриад сууж байгаа юм бэ дээ.
Бид өнөөдөр баялагийг зөв, шудрага хуваарилдаг зах зээлийн дэд бүтцийг бий болгох тухай ярих ёстой болохоос биш Багш нарын цалинг нэмнэ, Махны үнийг бууруулна, Таван толгойн хувьцааг тараана - ингэж ярьж болохгүй ш дээ. Арай ч дээ. Тэгвэл болиод буцаад социалист орон болчихоё л доо.
Махын үнийг хэн нэгэн манипуляци хийж өсгөх хийгээд, хэн нэгэн буулгасан дүр үзүүлж баатар болж ард түмний өмнө тоглолт хийгээд байгаа юм уу эсвэл.
Өнөөдөр махны үнэ шудрага, зөв, үр ашигтай тогтох тийм механизм - дэд бүтцийг хэрхэн бий болгох тухай яръя л даа.
Тэр тухай purplebook.mn дээр ярилцацгаая. Бид одоо цэцэрхэж ханалаа. Хэрэв бид иргэн мөн ухаантай, Монгол хүний цустай нь үнэн л юм бол энэ асуудлуудаас нэгийг нь тэр мундаг facebook, google-ээ ашиглаад интернетээс судлаад бичмээр байна.
Чи өнөөдөр Монгол хүн болсоныхоо хувьд нийгмийн өмнө хүлээсэн үүргээ биелүүлдэггүй юм бол би амьтан болсоны чинь хувьд үр хүүхдийнхээ өмнө хүлээсэн үүргээ (эрүүл, аюулгүй, шудрага орчинд амьдруулах) биелүүлэхийг шаардаж байна.
Хувьсгалын төлөө биш, эх орныхоо төлөө биш, өөрийнхөө төлөө биш, хань ижлийнхээ төлөө биш харин үр хүүхдийнхээ төлөө интернэт ух, бич, - facebookд, twitterд,хэрэгтэй бол жагс.
Хөрөнгө оруулалтын сангийн тухай хуулийг яаралтай баталцгаая, хувийн тэтгэвэрийн тогтолцоог яаралтай нэвтрүүлье, боловсролын системд жил бүр хэдэн тэрбумаар нь хөрөнгө оруулалт хийцгээе, монгол малын махны гарцыг сайжруулъя, утааг арилгая, 5-р цахилгаан станцыг баръя - ийм асуудлуудыг бариад өлсгөлөн зарлаж болно, тэмцэл хийж болно.
Sunday, March 25, 2012
Saturday, March 24, 2012
Wednesday, March 7, 2012
Infrastructure of Capital Markets: Development Model For Mongolia: Essay I
There must be a reason why financiers paid that much. Well, there is. Although many of their pays are baseless.
The fundamental reasoning is that Financial Markets act as irreplaceable systematic mechanism for "distribution of Wealth/Resource/Knowledge".
The idea of existence of a pure, perfect government has always been falling apart for millenia. It is very similar to an idea of living-forever, pure, perfect, never-mistake-producing CEO of a corporate. In ancient times philosophers took a step beyond the imaginations (unnamed philosophers that are the greatest) and laid foundations for a complete system (not for a single body) that promotes an environment for a just/true/pure society.
I applaud to these greatest philosophers of all times.
A never detachable part of that complete system is Financial Markets. As a system on its own it intends to be pure and perfect and as I just mentioned helps to create and distribute wealth/resource.
As it can be few hundred pages, today I will only emphasize the role of Capital Markets, and specifically the role of Investment Funds.
Well today, many government regulators and market practitioners do seem to think that public needs to be educated by some supreme authority (day dream) and invest in stocks for themselves. Investing in stocks is a part of a National Saving procedure. Conventional Macro economic consensus holds that a country with more national saving tend to have more robust economy and more stability during volatile times.
Investing in stocks is very similar to Saving in Bank deposits from fundamental micro economics sense. But from macro economics perspective it is rather different in a way that investing in stocks is a better leverage for creation/distribution of wealth/resources. So one could just think it is a bit of a more leverage.
"""Leverage"""
Leverage is (gearing - british say) a major economic invention (I would rather say a phenomenon - I assume early philosophers themselves haven't imagined) that is like a double edged sword.
If the economy is dipping more leverage is bad. Because you are more hurt. So in such case, from micro economics perspective, a family/individual shall certainly favor Bank Deposits.
If the economy is garnering upwards momentum like in the case of current Mongolia, the government hopes that families are more leveraged e.g. have more money in stocks rather than savings.
Let us hold on for a while before starting to check the risks of stock investing.
If I were given 3 days, I can produce you a very close number (in few hundred to few billion dollars) that how much foreign investors made on "Mongolia Momentum".
Mongolia Momentum is good. Foreign investment is desired. But if all money is made for experienced foreign investors and not for Mongolian families - then Mongolian Government is deemed "inefficient".
Well, if we ever condemn foreign investors for our stupidity, it will sound exactly the same as senior international agency economist calling Derivative a dangerous tool for Mongolia and using derivative could be seen as gambling.
The question from such economist, who is putting the name of his organization (the greatest organization-invention of mankind) to swamps, is "How many people a knife has killed since its invention during the last few thousand years?"
True knowledge stems from True intention. I am never against people who studied at very good schools. I myself dreamed to study in Harvard. But I always try to express that I have seen enough people who put the names of their schools, organizations, even their country to swamps. It is not the race, school or organization that makes you smart. It is your true intention and belief in your true knowledge that makes you better.
Okay, let us get back to the topic.
So now we know that we should promote public to invest in stocks because it offers more leverage from Mongolia Momentum. And let me not forget to mention you about all the companies that will list on the MSE and let investors lose money. Yes, there will be plenty of such companies.
I started this essay about the wrong folded intention of main street to educate all public on stock investing. This is obviously obsolete. I know this from my 8 years of experience educating professionals on financial markets topics.
But there is very smart and natural infrastructure of capital markets - it is the Investment Fund. I expressed my idea to distribute TT stocks through Mongolian Investment Funds, so that population will have a representation in the company and inefficient privatization of 90's will not repeat itself.
Why inefficient privatization? Am I against few families getting all wealth?
Well I could have been, but no. I am more concerned about our competitiveness. Even if few families got most of the wealth, we could have global companies like Samsung, Hyundai if the privatization were rightly done.
Did Harvard economist who were advising CIS governments knew hot to privatize? No...
This is called new paradigm shift in macro economics. We must stop basing our macro economics decisions on models that are based on Biblical centered, western markets.
Investment funds can play a significant role in educating population, helping them to smartly leverage, help capital markets to create/distribute wealth.
Hey we are in a globalized markets and global capital markets does not wait someone who is lagging. Its inherent systematic design is to wipe out inefficient players and dump them in the back yards of the markets. Mongolia, we, do not want to be the trash.
But we can even use this systematic infrastructure for our sake and become one of the premier nations and set the global policy.
Shall a young, new Mongolian depend on an inefficient Government handing out 100$ a month?
No, we have a better destiny to make each of our citizens millionaires, make them scientists not miners, doctors not herders!!!
The fundamental reasoning is that Financial Markets act as irreplaceable systematic mechanism for "distribution of Wealth/Resource/Knowledge".
The idea of existence of a pure, perfect government has always been falling apart for millenia. It is very similar to an idea of living-forever, pure, perfect, never-mistake-producing CEO of a corporate. In ancient times philosophers took a step beyond the imaginations (unnamed philosophers that are the greatest) and laid foundations for a complete system (not for a single body) that promotes an environment for a just/true/pure society.
I applaud to these greatest philosophers of all times.
A never detachable part of that complete system is Financial Markets. As a system on its own it intends to be pure and perfect and as I just mentioned helps to create and distribute wealth/resource.
As it can be few hundred pages, today I will only emphasize the role of Capital Markets, and specifically the role of Investment Funds.
Well today, many government regulators and market practitioners do seem to think that public needs to be educated by some supreme authority (day dream) and invest in stocks for themselves. Investing in stocks is a part of a National Saving procedure. Conventional Macro economic consensus holds that a country with more national saving tend to have more robust economy and more stability during volatile times.
Investing in stocks is very similar to Saving in Bank deposits from fundamental micro economics sense. But from macro economics perspective it is rather different in a way that investing in stocks is a better leverage for creation/distribution of wealth/resources. So one could just think it is a bit of a more leverage.
"""Leverage"""
Leverage is (gearing - british say) a major economic invention (I would rather say a phenomenon - I assume early philosophers themselves haven't imagined) that is like a double edged sword.
If the economy is dipping more leverage is bad. Because you are more hurt. So in such case, from micro economics perspective, a family/individual shall certainly favor Bank Deposits.
If the economy is garnering upwards momentum like in the case of current Mongolia, the government hopes that families are more leveraged e.g. have more money in stocks rather than savings.
Let us hold on for a while before starting to check the risks of stock investing.
If I were given 3 days, I can produce you a very close number (in few hundred to few billion dollars) that how much foreign investors made on "Mongolia Momentum".
Mongolia Momentum is good. Foreign investment is desired. But if all money is made for experienced foreign investors and not for Mongolian families - then Mongolian Government is deemed "inefficient".
Well, if we ever condemn foreign investors for our stupidity, it will sound exactly the same as senior international agency economist calling Derivative a dangerous tool for Mongolia and using derivative could be seen as gambling.
The question from such economist, who is putting the name of his organization (the greatest organization-invention of mankind) to swamps, is "How many people a knife has killed since its invention during the last few thousand years?"
True knowledge stems from True intention. I am never against people who studied at very good schools. I myself dreamed to study in Harvard. But I always try to express that I have seen enough people who put the names of their schools, organizations, even their country to swamps. It is not the race, school or organization that makes you smart. It is your true intention and belief in your true knowledge that makes you better.
Okay, let us get back to the topic.
So now we know that we should promote public to invest in stocks because it offers more leverage from Mongolia Momentum. And let me not forget to mention you about all the companies that will list on the MSE and let investors lose money. Yes, there will be plenty of such companies.
I started this essay about the wrong folded intention of main street to educate all public on stock investing. This is obviously obsolete. I know this from my 8 years of experience educating professionals on financial markets topics.
But there is very smart and natural infrastructure of capital markets - it is the Investment Fund. I expressed my idea to distribute TT stocks through Mongolian Investment Funds, so that population will have a representation in the company and inefficient privatization of 90's will not repeat itself.
Why inefficient privatization? Am I against few families getting all wealth?
Well I could have been, but no. I am more concerned about our competitiveness. Even if few families got most of the wealth, we could have global companies like Samsung, Hyundai if the privatization were rightly done.
Did Harvard economist who were advising CIS governments knew hot to privatize? No...
This is called new paradigm shift in macro economics. We must stop basing our macro economics decisions on models that are based on Biblical centered, western markets.
Investment funds can play a significant role in educating population, helping them to smartly leverage, help capital markets to create/distribute wealth.
Hey we are in a globalized markets and global capital markets does not wait someone who is lagging. Its inherent systematic design is to wipe out inefficient players and dump them in the back yards of the markets. Mongolia, we, do not want to be the trash.
But we can even use this systematic infrastructure for our sake and become one of the premier nations and set the global policy.
Shall a young, new Mongolian depend on an inefficient Government handing out 100$ a month?
No, we have a better destiny to make each of our citizens millionaires, make them scientists not miners, doctors not herders!!!
Subscribe to:
Posts (Atom)