No god

Нобелийн шагналт нэрт астрофизикч Стефен Хоукинг "ертөнцийг бүтээхэд бурханы шаардлага байсангүй" гэж хамгийн сүүлчийн "Grand design" номондоо тунхаглалаа. Түүний өмнөх ном зохиолуудад "Бурхан ертөнцийг бүтээсэн харин хэрхэн, яах гэж бүтээснийг хайж олох ёстой" гэсэн санаа гарч ирдэг байсан юм.


Hawking writes:
Spontaneous creation is the reason there is something rather than nothing, why the universe exists, why we exist. It is not necessary to invoke God to light the blue touch paper and set the universe going.

Миний хувьд физикч эсвэл астрофизикч биш учраас шинжлэх ухааны үүднээс бурханыг үгүйсгэж чадахгүй. Гэхдээ философи-логикийн үүднээс бурханыг бараг бүрэн үгүйсгэж чадах юм. (Үүнийг бичих, ярих нь огт утгагүй)

Бурханыг бүрэн үгүйсгэхэд ганц л асуудал дутаад байгаа нь философич Адам Смитийн анх гаргаж ирсэн moral sentiment-ийн тухай асуудал юм.

"Хүн хэдийгээр өөрт нь ямар ч шууд ашиг тус үгүй байхад бусдын аз жаргалаас баяр таашаал авдаг" гэж философич маань бичсэн байдаг. Яагаад хүн бусад хүнд хэрэгтэй байх гэж зүтгэдэг юм бэ гэдэг асуултанд өнөөг хүртэл хариулт өгсөн хүн алга байна.

Би бодож байна гэдэг чинь би оршин байна гэсэн үг.

Би оршин байгаа учраас би ямар нэг үүрэг/зорилготой гэсэн үг.

Би үргэлж хүмүүст хэрэгтэй зүйл хийхийг хүсч байна гэдэг чинь энэ миний амьдралын зорилго гэсэн үг.

Амьтанд ийм мэдрэмж байдаг болов уу.. гэж бодож байсан юм. Хэрэв зөвхөн хүнд л ийм мэдрэмж байдаг бол хүн онцгой амьтан болж хувирах байв.

Гэтэл хамгийн сүүлчийн Scientific American дээр Moral Animals нэртэй товчхон ажил хэвлэгджээ. Төрөл бүрийн туршилтын эцэст амьтан бусад амьтадын төлөө иррационал-irrational шийдвэр гаргадаг болох нь батлагдав. (Хүний ихэнх шийдвэр нь иррационал)
Сармагчин нөгөө сармагчингаа авархаар өөрөө сэлж чадахгүй байж усруу үсрэн орж байв. Нохой хүний амийг авархаар мөн ижил төстэй шийдвэр гаргаж байв.

Үнэндээ бидний одоо рационал-rational гэж боддог, гэж хүлээн авдаг логик нь үндсэндээ illogical болохыг бид батлаж болно. Бидний иррационал гэж төсөөлдөг логикууд нь бүх зүйлсийн үндэс суурь, утга учир бололтой юм.

Харамсалтай нь үүнийг ихэнх хүмүүс хэзээ ч ойлгож чадахгүй байсаар нүд анина. Тэд 2 хэмжээст хавтгай дээрээ зүйл дуусна. Гэхдээ хэзээ нэгэнт цагт бүх хүн 4 хэмжээст огторгуйд сэтгэдэг тийм сайхан цаг ирнэ. Яагаад гэвэл бүх хүн тэгэж сэтгэх боломжтой гэдэг нь батлагдсан. Энд ухаан огт хамаагүй байна.

Хүн нөгөө хүнээ дандаа рационал гэж төсөөлж харьцдаг учраас алдаа гаргадаг. Хоёр хүн эвлэршгүй дайснууд болдог. "Хүн сэтгэлээрээ амьтан" гэж үнэн юм. Зөвхөн иррационал амьтан л сэтгэлээрээ байж чадна.

Бусаддаа хайр бэлэглэцгээх хэрэгтэй, тэднийг буруугаа хүлээвэл нь уучлах хэрэгтэй...

Хэрэв бурхан үгүй юм бол энэ дэлхийг диваажин болгож хувиргах ёстой.