Дилеммаг хэрхэн шийдэх вэ

Монгол улс ядуу гэдгийг бүгд мэддэг. (Монголчууд өөрсдөө хүртэл)

Бурангуй удирдагч нараас боллоо гэж ЛҮҮЗЕРҮҮД шүүмжилдэг. Бүүр өлсгөлөн зарлаж байгаад "бүгдийг" нь авч хаях гэж хэсэг үзсэн дээ. Буруу бишээ. Зарим нь тиймэрхүү байдлаар дарамт үүсгэж, хүмүүсийг хамаагүй луйвар хийхээс сэрэмжилдэг тогтолтой. Гэхдээ аваад хаячихсан хойно хэн төр барих вэ? Ард түмний сонголтоор гарч ирээгүй өлсгөлөн зарлагчид уу?

Гэхдээ энэ нь арга зам биш юм. Бид нэгэнт ардчилсан дэглэмтэй орон тул - хувьсгал хийнэ гэсэн ойлголт байхгүй. Хувьсгалыг зөвхөн дэглэм өөрчлөхийн тулд хийдэг. Яг үнэндээ бол өөрсдөө сонгож гаргасан хүмүүсрүүгээ чулуу шиднэ гэдэг нь болчимгүй зүйл.

Сонголт хийж байгаа "малуудаас" боллоо гэж арай боловсролтой хэсэг нь халаглах нь бий.

Нүүдэлчид болох гээд байгаа юм уу эсвэл иргэнших гээд байгаа юм уу гэдэг дээр асуудалын зангилаа оршиж байх шиг. Зарим хүмүүсийн шүүмжилж байгаагаар нийт хүн амын 50 орчим хувь нь иргэнших маягтай амьдарч байтал үлдэх нүүдэлчидийн сонгосон гишүүд их хурлын дийлэнх сандалыг эзэлж байдаг.

Иргэншил буюу citizenship гээч агуу зүйл одоогоос 8 орчим мянган жилийн өмнө үүсч хүн төрлөхтөн бага багаар нүүдэллэж амьдрахаа больж нийгмийг бий болгосноос хойш бид иргэншилийн олон хувилбарыг бага багаар туршиж үзсээр явна. Нүүдэлчинд иргэншил гэж байдаггүй. Нүүдэлчин соёл гэж байж магадгүй юм. Харин нүүдэлчин иргэн гэж байдаггүй.

Харахад хоорондоо хичнээн дайсагнан мэт байвч хотод нь үер болоход хотын бүх иргэд нэгэн зэрэг хотоо аюулаас аврахаар ухас хийдэг. Ингэснээр зөвхөн нийгмийн нарийн төвөгтэй харилцааны үед л үүсдэг synergy бий болмой. Харин урд ууланд түймэр гарахад нүүдэлчид ердөө нүүгээд л явчихдаг. Synergy ба морал гэдэг үгс нүүдэлчидийн үгсийн санд байдаггүйд гайхах зүйл үгүй. Яагаад гэвэл энэ нь зөвхөн иргэншсэн нийгэмд бий болдог ойлголтууд.

Чингис хаан гайхамшигийг хийсэн. Нүүдэлчидийг нэгтгэж суурин соёл иргэншлийг цэргийн хүчээр эзлэн авав. Гэвч өөрөө "морин дээрээс дэлхийг эзлэх амархан, харин мориноос буугаад дэлхийг захирах хэцүү юм байна" гэж хүлээн зөвшөөрсөн байдаг. Яг л ийнхүү хэлж байсных нь дагуу болж Монголын их эзэнт гүрэн ердөө 200 жил (Ром хэдэн жил дэлхийг захирсаныг саная) болсоны дараа задран унасан юм. Энэ бол түүх.
Аристократ хэлбэрээр эзэнт гүрнээ үргэлжлүүлэн удирдахаар оролдсон боловч бусад ихэнх аристократ нийгмийн адил задран унасан. Хэрэв демокрасиг эсвэл меритокрасиг (өөрөө үүнийг зарим байдлаар хийх гэж оролдсон боловч хойч үе нь үл ойшоож таягдан хаясан) бүрэн утгаар нь хэрэгжүүлж амжаад нас нөгчсөн бол хэн мэдлээ, Монгол одоо байгаагаас олон арав дахин хүчтэй улс байж мэдэх л юм.

Нүүдэлчин байдлаар зохион байгуулагдах нь эдийн засгийн хувьд сул талыг үүсгэж Хятад мэтийн иргэншсэн гүрний өмнө хүчин мөхөсдөхөд хүргэж байгааг ойлгож түүнийг өөрчлөхийг оролдож байсныг Мандухай сэцэн хатны түүхээс тодорхой уншиж мэдэж болно.

Социализм байгуулагдсанаас хойш нүүдэлчин аргыг өөрчилж нийгмийн нарийн төвөгтэй байгуулалтад шилжихээр шат дарааллан олон арга хэмжээг авч хэрэгжүүлсэн. Нэгдэл, хамтрал байгуулахаас эхлээд малчидын хүүхдийг хүчээр сургуульд сургах хүртэл бүгдийг нь туршиж үзэв. Бүтэлгүйтэх ямар шалтгаанууд байсан талаар хожим тайлбарлахыг хичээх болно.

Хамгийн анхны гүрэн нүүдэллэх амьдралаас татгалзаж иргэншсэн нийгмийг байгуулж эхэлсэнээс хойш даруй 8000 гаруй жил өнгөрчээ. Харин Монгол сүүлийг нь мушгих маягтай явж байтал гэнэтхэн Нүүдэлчин соёлоо (тэр нь хаана байгаа хийгээд юу болохыг өөрсдөө сайн ойлгохгүй байгаа) хамгаалъя, Монгол хүн бол ердөө малаа дагаад амьдрахаар бүтээгдсэн гэх мэтийн харийн явуулга ч юм шиг, дотоодын хатгалга ч юм шиг хачин жигтэй зүйлс сонсогдох юм. Зүй нь малчидын бүгдийг нь оффист суулгаад, сарын цалинг нь 5 мянган доллар болгоод, дэлхийтэй хөл нийлүүлж алхах санал тавибал малчин алийг нь сонгох бол? Гэтэл өөрсдөө оффист компьютерийн ард суучихаад, яриад байгаа огт ойлгодоггүй соёлоороо тархи угаах гэж оролдох нь өрөвдөлтэй.

Үнэндээ бүх л хөгжлийн урсгалыг сөрөх гэсэн иймэрхүү хуучинсаг зүйлс байж л байдаг. Хэзээ ч амжилт олдоггүй нь харин инээдтэй. Тэгэсхийгээд нам дарагддаг. Харин нөгөө нүүдэлчин соёл энэ тэр, Монгол хүн малаа маллаад морио л унаад явж байх ёстой гээд хашгичаад байсан нөхдүүд чинь нэг л өдөр synergy, нийгмийн моралийг хэрхэн сайжруулах вэ гэчихсээн телевизээр яриад сууж байвал битгий гайхаарай. Ийм бэртэгчин этгээдүүд бүх нийгэмд байж, ардчилсан нийгмийн сул талыг ашиглан мөнгө хийдэг юм.

За тэр ч яахав дүүдээ өгөх миний тайлбар.

Яаж тэгээд энэ улсыг чинь хөгжүүлэх юм бэ гэсэн асуулт нээлттэй л байна.

Хэд хэдэн асуудал байна.

1. Сонгогч боловсрол муутай тул сонгогдогчид шахалт тавьж чаддаггүй.
2. Сонгогч ядуу тул алсыг харсан сонголт хийж чаддаггүй.
3. Сонгогдож байгаа хүн сонгогчид ая тал засахын тулд богино хугацаат шийдвэр гаргахаас "өөр аргагүй" болдог.
4. Нийгмийн элит хэсэг үгүй болсон тул түүний орон зайг бэртэгчингүүд эзлэх маягтай болсон. Сүүлдээ бүүр элит хүн гэж мөнгөтэй хүн юм гэсэн маягтайгаар нийгмийн тархи эргэж эхэлж байгаа.
5. Нийгмийн элит байж болох хэсэг нь бүх зүйл болохгүй байгаад шоконд орж, хэт цөөнх болсон, дээрээс нь мөнгөгүй тул өөртөө итгэх итгэлгүй болж зүгээр л гэртээ телевизортой хэрэлдээд сууж байдаг болсон.

Харин идвэхгүй болсон элит, боловсролгүй хийгээд ядуу ард хоёрын дунд бэртэгчингүүд өөр хоорондоо тэмцэлдэж байгаа дүр зургыг бид харж байх шив дээ. Зарим нь төр барьж, зарим нь өлсгөлөн зарлаж сүрдүүлэх замаар бялууг хуваах байдалтай.

Монгол улсын эдийн засгийг удирдана гэвэл саяны миний хэлсэн асуудлыг яаж шийдэх арга замыг тодорхой болгосон байх ёстой.
Хамгийн сонирхолтой нь, эдийн засгийн арга замаар саяны асуудлуудыг шийдэж бас нийгмийн өөрчлөлт хийж болж байна.

Гинжин урвалыг эхлүүлэх хүмүүс нь намууд доторх 45-орчмоос дээш насныхнаас бүрдсэн фракцууд. Энэ үеийнхэнд ядаж моралийн хэлтэрхий байна. Хэдийгээр synergy-г ойлгодоггүй ч гэсэн.

Ард түмэн эхлэхгүй ээ. Чадах ч үгүй. Тэдэнд мөнгө алга.

Гэхдээ төрийг барьж байгаа дээр дурьдсан фракцад нийгмийн элит бүлгийн дэмжлэг хэрэгтэй. Огт ийм дэмжлэг байхгүй нөхцөлд эд аливаа хөдөлгөөн хийхээс айж, төөрөлдөж байна.

Элит байж болох үе нь насаараа хүртэл ялгарсан (энэ тал дээр би сайн мэдэж чадахгүй байна) байх шиг. 30 эргэм насны гадаад дотоодод боловсрол эзэмшсэн өөрсдийгөө нийгмийн "элит" гэдгээ мэддэггүй залуучууд сэрэх хэрэгтэй. Телевизээр амны зоргоор бурдаг бэртэгчингүүд хийгээд солиотой, мэдрэл муутай хүмүүсийн орон зайг эзлэх зориг дутдаг тэр хүмүүсийг би хэлж байна.

Элитүүд өөрсдийн үүрэг хариуцлагыг ухамсарлах хэрэгтэй. Тэд сэрвэл төрд байгаа арай зөв фракцад нь дэмжлэг болж эерэг гинжин урвал эхлэх болно. Тухайн үед нь эдийн засгийн зохих хөшүүргүүдийг зөв газарт нь хийж өгсөнөөр бүх асуудал шийдэгдэх боломжтой байна.

Яагаад телевизээр тас хар царайтай, улаан хацартай, илүүдэл жинтэй, зангиагаа ч зөв зангидаж чаддаггүй этгээд "Хэрхэн бусдад таалагдах вэ" номноос цээжилсэн юмаа бурж байхад элитүүд зүгээр гэртээ хараад телевизортойгоо хэрэлдээд суугаад байна вэ?

Paul Krugman and Economics

During 2 hours flight back to my smoky UB, I have finished a book by Paul Krugman, the Nobel prize winner economist.

Мань эр шинэ үеийн эдийн засагч гэдэг утгаараа асуудлыг 4 хэмжээст буюу бодит байдлаар харахыг хичээжээ. Хэдийгээр эдийн засгийн үйл явцыг тайлбарласан зарим тайлбаруудтай нь санал нийлээгүй, эсвэл дутуу байна гэж бодсон боловч энэ ном өөрөө надад олон сайхан санаа төрүүллээ.

Тухайлбал СССР, the socialist monster-ийн уналтын шалтгаан, Яагаад хуучин социалист орнууд ардчилсан дэглэмт чөлөөт зах зээлт эдийн засагт шилжих гэж ингэж их зовж зүдэрч байна вэ ---- зэрэг асуудлуудыг би картын бараанд очерлоод зогсож байсныхаа хувьд мань эрээс хамаагүй insightful тайлбарлах юм шиг санагдчихлаа.

Мэдээж Paul Krugman 1980 оны АНУ-ын хадгаламж зээлийн хоршооны хямралыг надаас хавьгүй илүү тайлбарлах байх л даа.

Нобелийн шагналт америк эрээс илүү сэтгэж чадах Монгол хүн байх боломжгүй гэж 2 хэмжээст ахархан сэтгэхүйдээ төсөөлдөг хүмүүсийн комментийг авахгүй байх зорилгоор би блогийнхоо бүх комментийг хаалаа.

Paul Krugman-ий номыг унших явцад төрсөн санаануудаа тун удахгүй хуваалцаж эхлэхээ амлая.

Хэмжээс

Хэрэв ертөнц 6 ба түүнээс ч олон хэмжээстэй бол 3 хэмжээст бие махбодтой хүн гэдэг амьтан түүнийг хэрхэн төсөөлж барах билээ.

Зарим хүн 4 хэмжээст сэтгэж чадаж байхад зарим хүн ердөө хавтгай дээр буюу 2 хэмжээст баригдан сэтгэдэг нь харамсалтай. 2 хэмжээст өөрийн ертөнцийг үнэн хэмээн үзэж, бусдын олон хэмжээст бодролуудыг үл ойлгон, буруушаах нь өрөвдөлтэй, эмгэнэлтэй.

Үлгэрлэвээс уран барималыг тас гөлөрч, мэл гайхаж байснаа ганцхан муухай орилоод хага цохин хагалах зандалчинтай адил буй заа. Тэр хэзээ ч уран барималыг ойлгохгүй ээ.

Ертөнц чамд харагдаж, мэдрэгдэж, үнэртэж, сонстож байгаагаас чинь огт өөр биш биз?

Яах вэ?

Сүүлийн үед энэ нэг сэдэв миний нервийг барж байна.

Гадуур дүүрэн л ингэмээр байна тэгмээр байна гэсэн хүмүүс. Дахиж тийм юм сонсохоос залхаж байна.

Манай нэг танил "англи хэл сурах юмсан, англи хэл сурмаар байна" гэж анх ярьж эхлээд даруй 5 жил өнгөрсөн байна. Гэтэл англи хэл нь байдаггүй ээ, таг. Дахиад нөгөөхөө улиглахаар нь би өдөрт хэдэн үг цээжилж байгааг нь асуулаа. Гэтэл нэг ч үгүй цээжилдэггүй гэж байна.

Би тэгэхээр нь дахиж хэзээ ч англи хэл сурахын төлөө нэг ч дусал хөлс гаргаагүй байж англи хэл сурмаар байна гэж хэлээрэй гэж захилаа. Яагаад гэвэл энэ чинь аймшигтай бүдүүлэг сонсогдож байна.

Хэрэв хүн хөдөлмөрлөж байвал тэр нэг зүйлийг хүсчээ гэж дүгнэж болно. Хэрэв хүн аль нэг зүйл, зорилгын төлөө хөдөлмөрлөхгүй байвал тэр хүн тэрнийг хүсэхгүй байна гэсэн үг. Тэгэхээр дахиж битгий хүсээгүй байж тэгмээр байна, ингэмээр байна гэж хэлцгээж бай гэмээр байна. Яагаад гэвэл энэ чинь нийгмийн өвчин болж хувирчихлаа.

Монголын шилдэг банкир болмоор байна уу? Ангил хэл сурмаар байна уу? Мөнгөтэй болмоор байна уу? Лаг болмоор байна уу? Тэгвэл яг тэгэж хүссэн секундээсээ эхлээд түүндээ хүрэхээр хөдөлмөрлөж эхэл. Хэрэв хөдөлмөрлөж чадахгүй юм бол дахиж битгий тэгэж ярь.

Dexter нэртэй уншигч - "би санхүүгийн менежментээр лаг мэдлэгтэй болмоор байна, ямар номноос уншвал бүгдийг нь мэдэж болох вэ" гэжээ.

Одоо та нөхдүүд анхааралтай уншаарай.

Би тэгэхээр нь өөрийн болон миний мэдэх бусад хүмүүсийн туршлага дээр үндэслэн хэлэх гээд байна
1. Эхлээд чи зорилгоо тодорхой, хэмжигдэхүйц байдлаар тодорхойлох ёстой. "Санхүүгийн менежментийн лаг мэдлэг" гэдэг чинь хэмжигдэхгүй байна. Харьцуулах байдлаар хэмжиж болохоор байвал их зүгээр байдаг. Хүрэх цэг чинь тодорхой байх ёстой. Тухайлбал "Монголын хамгийн шилдэг санхүүгийн менежер болно" , эсвэл " Нью Йоркийн Вол Стрит-эд ажиллах төвшинд санхүүг мэдэх" гэх мэтээр тодорхойлвол хэмжигдэх байдал нь хамаагүй илүү болж ирж байна.
2. Чи өөрөөсөө үнэхээр энийг хүссэн үү гэдгээ асууж баталгаажуул. Хэрэв тийм бол чи зорилгодоо хүрэхийн тулд сахилга баттай байх ёстой. Чи өдөр бүхэн, тасралтгүй сургуулилах ёстой. Кунг Фу-ийн эрдмийн нууц нь их энгийн - яг нэг цохилтоо өдөр бүр 10,000 удаа давтаж хийх. Үүний дараа цохилт төгс, оновчтой, хамгийн хурдан болдог. Кобэ Брайнт өдөр бүр "бэлтгэлийн дараа" 2,000 удаа шидэлт хийдэг. Харин тэгтэл өрөвдөлтэй лүүзерүүд Кобэ Брайнтийг төрөлхийн тийм байсан гэж боддог. Үгүй тийм юм байхгүй. Энэ дэлхийд залхуу, хөдөлмөрч гэсэн хоёрхон төрлийн хүн байдаг. Энэ дэлхийд лүүзерүүдийн боддог шиг гений, ухаантай, баян айлын, азтай гэсэн тийм хүмүүс байдаггүй юм.
Чи Монголын хамгийн шилдэг санхүүгийн менежер болохыг хүсч байгаа бол өдөр бүр 2 цаг мэргэжлээрээ англи хэл дээр сургуулилах ёстой. Санхүү, бизнесийн чиглэлээр Монгол хэл дээр бичигдсэн номнууд ихэнх нь хог. Тэгээд ч энэ мэргэжлийн хэл нь өөрөө англи учраас. Мөн security гэдэг ганцхан үгийг Үнэт цаас гэж 2 үг болгон Монгол хэлнээ орчуулдаг учраас чи Монгол хэлээр юм уншаад хэрэггүй.
3. Мөн энэ дэлхий дээр бүх мэдлэгийг олгодог ЦОР ГАНЦ ном эсвэл хүн гэж байхгүйг хатуу анхаарах хэрэгтэй. Санхүүгийн бүх мэдлэгийг өгөх нэг л ном гэж хэзээ ч, хаана ч байхгүй.
Ном өөрөө харьцангуй бичигддэг. Өөр арга ч байхгүй. Дэлхий санхүүгийн бүх практик, зах зээлийг багтаасан нэг ном бичиж онолын хувьд болох боловч унших огт боломжгүй. Тэр номд уншигч олдохгүй байсаар номын зохиогч шууд дампуурах болно.
Тийм учраас миний бодлоор чи ойролцоогоор 3-5 номын мэдлэгийг өөрийн мэдлэг болгох (би унших гэж хэлээгүйг анхаарна биз) ёстой.
4. Үүний дараа магадгүй чи аль нэг олон улсын шалгалтанд бэлтгэх нь хамгийн зүйтэй болох болно. CFA, CPA гэх мэтчилэн 7-8 олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн, IVY лигийн магистрийн дипломтой тэнцэх шалгалтууд бий. Шалгалтыг чи өөрийн өдөрт ажиллах цаг, тархины физик хурдаас хамаараад 2-5 жилийн дотор өгч дуусгана.
Америк бол шудрага орон гэдэг. Шудрага гэдэг нь юун дээр харагддаг вэ гэхээр - Harvard MBA сурч төгсөхөд 120 орчим мянган доллар хэрэгтэй бол түүнтэй онолын хувьд бараг ойролцоо үнэлэгдэх CFA шалгалтыг өгч давахад ердөө 2-3 мянган доллар хэрэгтэй.
5. Мэдээж 7 тэрбум хүмүүсийн ойролцоогоор 6,999,999,900 хүн нь "компьютер" шиг толгойтой биш тул чамд ном, сонингоос уншиж олж авсан мэдээллээ мэдлэг болгон батжуулах хамгийн дөхөм арга зам нь яг тэр мэргэжлээрээ давхар ажил хийх явдал мөн. Ингэснээр чи суралцсаныхаа төлөө цалин авч байна гээд ойлгочихож болно. Лүүзерүүд л цалин бага гэж гомдоллодог.

Чи ядуу байж болно, чи азгүй байж болно, чи царай муутай байж болно - гэхдээ чи хүсэлтэй байвал зорилгодоо хүрнэ. Тэрийг л би чамд амлая.

Төгрөгийн дайн

Монголбанк 3 өдрийн өмнө 40 сая, нэг өмнө 26 сая доллар зах зээл дээрээс худалдан авч долларыг хамгаалах гэж оролдож байна.
Тэр хэмжээгээр төгрөг хэвлэгдэн зах зээлд нийлүүлэгдэж буй нь инфляцийн үүднээс авч үзвэл сонирхолтой л асуудал байх юм.

Гэтэл зарим нэг хүн долларын ханш сулрах нь Монголбанкны долларын нөөцийн төгрөгөөр илэрхийлсэн үнийн дүнг сулруулж, Монголбанк ханшийн тэгшитгэлийн их хэмжээний алдагдал хүлээж байна гэсэн маягтай юм сүүлийн хэдэн жил яриад байх юм.

Монголбанк бол ашгийн төлөө байгууллага биш бөгөөд тэнд Орлого үр дүнгийн тайлан гэж юм байх ёсгүй!!! Гадаад валютын нөөцийг үндэсний валютын эсрэг ханшийн тэгшитгэл хийх логик учир зүй байхгүй.

Life in a laboratory

Өмнө нь амьдралыг лабораторид бүтээж болох уу гэсэн асуулт гарч байсан.
Харин саяхан Америкийн хэсэг эрдэмтэд бактерийн генийн код хийж түүнийгээ M.capircolum эсэд суулгаж туршихад (эсийн оригинал генийг авч хаясан)эс ямартай ч хүний бүтээсэн хиймэл генийн кодын дагуу амьдарч, өсөн дэлгэрч эхэлсэн байх юм.

Хэрэв DOS (disc operating system) байхгүй бол компьютер ердөө л хуванцар, шил, силиконы нэгдэл юм гэж үзвэл дэлхий дээрх бүх амьд организмийн DOS нь генийн кодчилол билээ.

Гэтэл үүнийг хүн хийчихлээ.

Хэрэв бурхан амьд бүхнийг зохион бүтээсэн гэж үзвэл хүн өөрийнхөөрөө амьтадыг зохион бүтээж эхлэх цаг хаяанд ирж байх шиг байна.

Хэрэв бурханы зохиосон генетикийн кодчилолын систем MS-DOS гэж үзвэл, хүн MAC-OS -ийг зохиочлоо гэж хэлж болохоор байна.

Position opening

1. Macroeconomist
2. Analyst/researcher (economy/markets/policy)
3. Investment analyst
4. Corporate financier

Wanted respectively.

Individuals will be expected to be a. in charge of themselves b. fully in control of their destiny and c. lacking guidance for their vision.

A clear path to become partner with competitive salary structure awaits you.

You should send your applications to info@fma.mn address.