Улс орны хөгжил дэвшилд иргэн бүр өөрийн гэсэн үүрэг оролцоотой. Харин иргэд байгууллага болж нэгдэхийн учир нь нийгэмд оруулах эерэг үнэ цэнийг ихэсгэх явдал мөн.
Хүн дунджаар нэг өдөрт 100 хадаас хийдэг бол 2 хүн тус тусдаа 200 хадаас хийнэ. Хачирхалтай нь 2 хүн нийлж тэрхүү ажлыг хийхэд 250 хадаас хийгддэг байна. Энэхүү хачин жигтэй үзэгдлийг баруунд “синержи” гэж тодорхойлжээ.
Дэлхий дээрх хамгийн анхны бөгөөд эртний компани (одоо болтол ажиллаж байгаа) 1200 онд байгуулагдахдаа синержиг ашиглан бүтээмжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор байгуулагдсан юм. Энэ нь хүн төрлөхтөнд зориулан бүтээж байгаа бүтээлийн хэмжээг улам бүр нэмэгдүүлэх буюу нийгэмд үзүүлэх эерэг үнэ цэнийг максимум төвшинд хүргэх суурь зорилго билээ.
Фундаментал сэтгэлгээ ёсоор бол Өнөөдөр ч гэсэн компаниуд тэр л зорилгоор байгуулагдан ажилласаар буй.
Тэрнээс биш conventional wisdom дээр гардаг шиг компани гэж зүрх сэтгэлгүй, ардаа шунахай сэдэлтэй этгээдүүдээр хүрээлүүлсэн, робот мангас байгаад тэрэнд өрөвдөлтэй арчаагүй иргэд цалин авахаар ажилладаггүй юм.
Компанийн зорилго гэдэг бол ажилтны зорилго. Өөрөөр хэлбэл ижил зорилго бүхий хүмүүс синержи бий болгохоор нийлж компани бий болдог болохоос биш компани гээд өөрийн гэсэн зорилготой үлгэрийн амьтан байгаад түүнд нь хүмүүс нэгдэж ордоггүй билээ.
Компани буюу company гэдэг үг маань хүртэл өөрөө нэгдэх, нийлэх, түншлэх гэсэн утгатай үг юм. Мэдээж англичуудын болоод хөгжингүй ард түмнүүдийн хувьд шүү дээ. Монголчуудад бол ямар ч утгагүй. Тэгэхээр англичуудын ойлгодог утгаар нь ойлгож эхлэх чухалтай.
Хамгийн ухаантай нь гүйцэтгэх захирал, арай бага ухаантай нь дэд захирал гэх мэтчилэн хамгийн бага албан тушаалтан хамгийн тэнэг нь гэсэн арчаагүй conventional wisdom-оос дэлхий ертөнц салж эхэлж байна. Оронд нь хөдөлмөрийн хуваарь, өвөрмөц чадварыг ярих болсон.
Ер нь миний бодлоор Who am I? асуултын хариултандаа хамгийн ойртсон нь гүйцэтгэх захирал ...тэгээд дэд захирал гэх мэтчилэн хөвөрч байх шиг.
Зөндөө л улсын математик физикийн олимпиадын аваргууд (монголчууд ухааныг тэрүүгээр хэмждэг учраас жишээ татаж байна) архичин болчихсон, учраа олохгүй, ямар ч бүтээл гаргахгүй явж байгааг бид мэддэг.
Tuesday, April 27, 2010
Tuesday, April 6, 2010
Айдас бол мэдлэггүй хүний өвчин
Айдас бол мэдлэггүй хүний өвчин...
Орчин үед коммуникацийн чадвартай хүн компанид ямар чухал болох талаар өмнөх нийтлэлд үзүүлсэн.
Харин одоо бид жаахан үргэлжлүүлж үр бүтээлтэй хүмүүсийн бусад шинжүүдийг авч үзье гэж бодлоо.
a. Монгол хэлний өндөр чадвартай
b. Англи хэл ба логик сэтгэлгээний чадвартай
c. Мэдлэгийг түргэн хугацаанд интернетээс олж авах дадалтай
d. Бусдын аман болон бичгэн санаа бодлыг түргэн тусгаж авч чаддаг
e. Өөрийн санаа бодлыг аман ба бичгэн хэлбэрээр ойлгомжтой илэрхийлж чаддаг
f. Бие даан шийдвэр гаргагч
g. Гаргасан шийдвэрийнхээ хариуцлагыг хүлээгч
h. Бэрхшээлийг сорилт болгон харж чаддаг, давж чаддаг
i. Амьдралаас ихийг хүсэгч
j. Хувь заяаныхаа эзэн
k. Хүмүүст хэрэгтэй зүйлс бүтээхийг зоригч
l. Бүтээлийг хамтын хүчээр бий болгох эрмэлзэлтэй
Орчин үед коммуникацийн чадвартай хүн компанид ямар чухал болох талаар өмнөх нийтлэлд үзүүлсэн.
Харин одоо бид жаахан үргэлжлүүлж үр бүтээлтэй хүмүүсийн бусад шинжүүдийг авч үзье гэж бодлоо.
a. Монгол хэлний өндөр чадвартай
b. Англи хэл ба логик сэтгэлгээний чадвартай
c. Мэдлэгийг түргэн хугацаанд интернетээс олж авах дадалтай
d. Бусдын аман болон бичгэн санаа бодлыг түргэн тусгаж авч чаддаг
e. Өөрийн санаа бодлыг аман ба бичгэн хэлбэрээр ойлгомжтой илэрхийлж чаддаг
f. Бие даан шийдвэр гаргагч
g. Гаргасан шийдвэрийнхээ хариуцлагыг хүлээгч
h. Бэрхшээлийг сорилт болгон харж чаддаг, давж чаддаг
i. Амьдралаас ихийг хүсэгч
j. Хувь заяаныхаа эзэн
k. Хүмүүст хэрэгтэй зүйлс бүтээхийг зоригч
l. Бүтээлийг хамтын хүчээр бий болгох эрмэлзэлтэй
Saturday, April 3, 2010
Хүний нөөцийн асуудлууд
Хүн нэг цаг хагаст номны 10 - 20 хуудас уншиж чадна.
Хүн нэг цаг хагаст номноос 2-3 хуудас цээж бичлэг хийж чадна.
Нийгмийн амьдралын үндэс нь хүмүүн хоорондын харилцаа холбоо.
Харилцаа холбооны үндсэн хоёр функц нь дараах байдалтай байж болох юм.
а. Эсрэг талд ойлгомжтой байдлаар өөрийн мэдлэгийг яриагаар болон бичгээр шилжүүлэх
б. Эсрэг талын илэрхийллийг ойлгож түүнийг мэдлэг болгон хувиргах үйл явц
Нийгмийн амьдрал бол хамтын амьдрал. Бизнес бол хамтын бүтээл гаргах ахисан төвшний үйл явц.
Тэгэхээр бизнест хамгийн чухал зүйл нь харилцан илэрхийлэл юм.
Бизнесийн хамгийн чухал зүйл нь communication гэж байгаа юм.
Бизнесийн байгууллагад хүнд 1. өөрийн санал бодлыг зөвөөр хэлж илэрхийлдэг, 2. хүний санал бодлыг сонсоод/уншаад ойлгож чаддаг, 3. өөрийн мэдлэгийг бичгээр буулган мэдлэгийн өв үлдээж чаддаг хүмүүс хэрэгтэй.
Мэдлэг бол хүчгүй билээ.
Мэдлэгийг тархин дотроо бясалгаж бий болгож эс чадваас харах, сонсох, унших аргуудын алийг нь ч ашиглан олж авч болно.
70,000 жилийн өмнө хүн анх өөрийн мэдлэгийг агуйн хананд сийлэн үлдээснээс хойш, мэдлэгийг өвлүүлэх зорилгоор бичиг үсгийг зохиож ирсэнээс хойш мэдлэгийг хадгалах, дамжуулах тал дээр бид сүүлийн 30 жилийн дотор хүний физик чадварын оргилд хүрлээ. Хүний физик чадварыг нэмэлгүйгээр (2 ном зэрэг унших, ном уншаад интернетээс сонсох г.м.) цааш хөгжил үгүй.
Энэ бол электрон мэдээлийн технологи билээ.
Боловсролын системийн үндсэн зорилго нь мэдлэгтэй иргэдийг бэлдэхэд оршихгүй байна. Энэ бол зөвхөн түүний дэд зорилгуудын нэг.
Боловсролын систем нь үндсэн хоёр зорилготой.
1. Нийгмийн суурь үнэт зүйлс, ёс суртахууныг төлөвшүүлэх (maintain)
2. Нийгэмд харилцан илэрхийллийн зохих төвшний хөгжилтэй иргэдийг бэлтгэх.
1.-р зорилгын хүрээнд тухайн нийгмийн суурь зарчмыг иргэдэд хар багаас нь төлөвшүүлэх ёстой. Энэ нь иргэн хүн бүрийн эрхэмлэн дээдлэх зүйлс, тухайн нийгмийн "цавуу" юу юм бэ, нийгэм ямар зорилготой хийгээд тухайн хүн өөрийн байр суурийг хэрхэн олж авах зэрэг олон талт асуудлуудыг ухамсарт нь шингээсэн байх ёстой. (BIOS дээр нь бичих)
2.-р зорилгын хүрээнд хүнд өөрийн бодлыг зөвөөр хэлж ойлгуулж чаддаг, хүний илэрхийллийг түргэн ойлгох чадвартай, өөрийн мэдлэгийг бичгээр өв болгон үлдээх чадварыг иргэн бүрт төлөвшүүлэх явдал мөн.
Дээрх хоёр зүйлсийг эзэмшсэн хүнийг боловсролтой хүн гэж хэлнэ.
Хүн агуйд гагцаар 6 жил сууж бясалгаад дээрх зүйлсийг олж мэдэж болно.
Гэтэл дугуйг дахин зохиох хэрэг юусан билээ.
Боловсролын арга технологи бол дээрх хоёр зүйлсийг хүн бүрт сургах (зарим хүмүүс өөрсдөө сурчихдаг юм шиг байгаа юм)хамгийн дөт, үр бүтээлтэй аргачлал байна.
Гэтэл манай боловсролын системд эдгээр хоёр үндсэн зорилго хазайгаад огт өөр шаардлагагүй чадваруудыг төлөвшүүлж байгаа нь бизнесийн байгууллагууд үр өгөөжтэй ажиллахгүй байх үндсэн нөхцөл боллоо.
Ажилтнууд нь харилцагч бөгөөд удирдах албан тушаалтнуудын хэлсэн ярьсан зүйлсийг ойлгохгүй төвшинд хүртэл хямрал гүнзгийрч байгаа юм. Гэтэл тэдгээр нь өөрсдөө дээд боловсролтой хүмүүс байхад шүү дээ.
Манай боловсролын системд үндсэндээ дараах зүйлс ажиглагдаж байна.
- Цээж бичлэг
Багш хүн бол prototype насанд хүрэгч болохын тулд сурагч нарыг бэлдэхэд шийдвэрлэх үүрэг гүйцэтгэнэ.
Монголчууд 14 жил цээж бичлэг хийсээр байгаад төгсөөд гарч ирэхдээ хүнтэй ярилцах чадваргүй, хүний хэлсэнийг ойлгохгүй, бодлоо хүнд хэлэх эрмэлзэлгүй хүмүүс болж байна.
Нийт хийсэн цээж бичлэгээ нийлүүлж үзвэл ердөө хэдхэн ном болно. Гэтэл тэгэж цээж бичлэг хийсэн цагтаа ном уншсан бол хичнээн их мэдлэг олж авах байсан бол.
- Цээжлэснээ шалгуулах
Баруунд яригддаг applied knowledge гэж байдаг. Энэ нь тухайн хүн мэдлэгээ хэрхэн ашиглах чадвартай байгааг илэрхийлдэг юм.
Монголд бол харин мэдлэгийг түүхий байдлаар оюутнуудад цээжлүүлээд эргүүлээд цээжилсэн эсэхийг нь шалгадаг.
3 хоногийн дараа мэдлэг будаа болоод хоолтой холигдоод идэгдчихдэг.
Зүй нь...
1. Их сургуулийн багш 1-р ангид хийлгэж байсан цээж бичлэгийг үргэлжүүлж хийлгэхгүй байх. Мэдлэг интернет дээр үнэгүй байна. Лекцийн явцад багш өөрийн практик мэдлэгийг ярьж ойлгуулах - үр дүнд нь шавь нар хүний нарийн шинжлэх ухааны мэдлэгийг яриа хэлбэрээр шилжүүлж байгааг хүлээн авч ойлгох - хариу ярилцаж зүгшрэх.
2. Шавьд хуулж бичих биш харин унших байдлаар мэдлэгийг олж аваад түүнийгээ шалгуулдаг тогтолцоог идэвхийлэн бий болгох.
2. Багш мэдлэгийг шавьд өгсөн бол түүнийг applied knowledge болгоход цор ганц анхаарлаа тавих. Үгүй бол багшлах хэрэг юусан билээ.
Шавь мэдлэгийг applied болгохын тулд ганц л зүйл хийх хэрэгтэй. Тэр нь тухайн шинээр олж авсан мэдлэгийг ашиглан бүтээл гаргах явц билээ. Тэгэхээр багш шавиар бүтээл гаргуулах ёстой.
Стандартын асуудал яригдана.
Багшын стандарт доогуур байгаад бүтээлийг ойлгохгүй эсвэл хэт хөгийн доогуур стандартын бүтээл шаардаад байвал тийм л төвшний шавь нар бэлтгэнэ.
Тэгэхээр багш нар өөрсдөө бодож мэдлэг бий болгож чадахгүй байгаа тохиолдолд өөртөө дүгнэлт хийгээд яаралтай маш ихээр "үзэж харах" нь чухал.
Энэ хорвоод бэрхшээл гэж үгүй билээ зөвхөн сорилт л гэж бий...
3. Англи хэл бол мэдлэг олж авах дэлхийн түгээмэл хэрэгслүүр гэдгийг нийт англи хэл суралцагсад ойлгох. Яагаад гэвэл Монгол хэл дээрх мэдлэгийн өв нь Англи хэл дээрх мэдлэгийн өвийн 1 хувьд нь ч хүрэхгүй. Тийм учраас Монгол хэл хичнээн баялаг байгаад ангил хэл дээрх маш олон ойлголтыг орчуулж, илэрхийлж дийлэхгүй болчихоод байна. Зүгээр л англи хэл дээр хэдэн ном, монгол хэл дээр хэдэн ном дэлхий дээр байдгийг бодоод үзэхэд ойлгомжтой болно.
Хүн нэг цаг хагаст номноос 2-3 хуудас цээж бичлэг хийж чадна.
Нийгмийн амьдралын үндэс нь хүмүүн хоорондын харилцаа холбоо.
Харилцаа холбооны үндсэн хоёр функц нь дараах байдалтай байж болох юм.
а. Эсрэг талд ойлгомжтой байдлаар өөрийн мэдлэгийг яриагаар болон бичгээр шилжүүлэх
б. Эсрэг талын илэрхийллийг ойлгож түүнийг мэдлэг болгон хувиргах үйл явц
Нийгмийн амьдрал бол хамтын амьдрал. Бизнес бол хамтын бүтээл гаргах ахисан төвшний үйл явц.
Тэгэхээр бизнест хамгийн чухал зүйл нь харилцан илэрхийлэл юм.
Бизнесийн хамгийн чухал зүйл нь communication гэж байгаа юм.
Бизнесийн байгууллагад хүнд 1. өөрийн санал бодлыг зөвөөр хэлж илэрхийлдэг, 2. хүний санал бодлыг сонсоод/уншаад ойлгож чаддаг, 3. өөрийн мэдлэгийг бичгээр буулган мэдлэгийн өв үлдээж чаддаг хүмүүс хэрэгтэй.
Мэдлэг бол хүчгүй билээ.
Мэдлэгийг тархин дотроо бясалгаж бий болгож эс чадваас харах, сонсох, унших аргуудын алийг нь ч ашиглан олж авч болно.
70,000 жилийн өмнө хүн анх өөрийн мэдлэгийг агуйн хананд сийлэн үлдээснээс хойш, мэдлэгийг өвлүүлэх зорилгоор бичиг үсгийг зохиож ирсэнээс хойш мэдлэгийг хадгалах, дамжуулах тал дээр бид сүүлийн 30 жилийн дотор хүний физик чадварын оргилд хүрлээ. Хүний физик чадварыг нэмэлгүйгээр (2 ном зэрэг унших, ном уншаад интернетээс сонсох г.м.) цааш хөгжил үгүй.
Энэ бол электрон мэдээлийн технологи билээ.
Боловсролын системийн үндсэн зорилго нь мэдлэгтэй иргэдийг бэлдэхэд оршихгүй байна. Энэ бол зөвхөн түүний дэд зорилгуудын нэг.
Боловсролын систем нь үндсэн хоёр зорилготой.
1. Нийгмийн суурь үнэт зүйлс, ёс суртахууныг төлөвшүүлэх (maintain)
2. Нийгэмд харилцан илэрхийллийн зохих төвшний хөгжилтэй иргэдийг бэлтгэх.
1.-р зорилгын хүрээнд тухайн нийгмийн суурь зарчмыг иргэдэд хар багаас нь төлөвшүүлэх ёстой. Энэ нь иргэн хүн бүрийн эрхэмлэн дээдлэх зүйлс, тухайн нийгмийн "цавуу" юу юм бэ, нийгэм ямар зорилготой хийгээд тухайн хүн өөрийн байр суурийг хэрхэн олж авах зэрэг олон талт асуудлуудыг ухамсарт нь шингээсэн байх ёстой. (BIOS дээр нь бичих)
2.-р зорилгын хүрээнд хүнд өөрийн бодлыг зөвөөр хэлж ойлгуулж чаддаг, хүний илэрхийллийг түргэн ойлгох чадвартай, өөрийн мэдлэгийг бичгээр өв болгон үлдээх чадварыг иргэн бүрт төлөвшүүлэх явдал мөн.
Дээрх хоёр зүйлсийг эзэмшсэн хүнийг боловсролтой хүн гэж хэлнэ.
Хүн агуйд гагцаар 6 жил сууж бясалгаад дээрх зүйлсийг олж мэдэж болно.
Гэтэл дугуйг дахин зохиох хэрэг юусан билээ.
Боловсролын арга технологи бол дээрх хоёр зүйлсийг хүн бүрт сургах (зарим хүмүүс өөрсдөө сурчихдаг юм шиг байгаа юм)хамгийн дөт, үр бүтээлтэй аргачлал байна.
Гэтэл манай боловсролын системд эдгээр хоёр үндсэн зорилго хазайгаад огт өөр шаардлагагүй чадваруудыг төлөвшүүлж байгаа нь бизнесийн байгууллагууд үр өгөөжтэй ажиллахгүй байх үндсэн нөхцөл боллоо.
Ажилтнууд нь харилцагч бөгөөд удирдах албан тушаалтнуудын хэлсэн ярьсан зүйлсийг ойлгохгүй төвшинд хүртэл хямрал гүнзгийрч байгаа юм. Гэтэл тэдгээр нь өөрсдөө дээд боловсролтой хүмүүс байхад шүү дээ.
Манай боловсролын системд үндсэндээ дараах зүйлс ажиглагдаж байна.
- Цээж бичлэг
Багш хүн бол prototype насанд хүрэгч болохын тулд сурагч нарыг бэлдэхэд шийдвэрлэх үүрэг гүйцэтгэнэ.
Монголчууд 14 жил цээж бичлэг хийсээр байгаад төгсөөд гарч ирэхдээ хүнтэй ярилцах чадваргүй, хүний хэлсэнийг ойлгохгүй, бодлоо хүнд хэлэх эрмэлзэлгүй хүмүүс болж байна.
Нийт хийсэн цээж бичлэгээ нийлүүлж үзвэл ердөө хэдхэн ном болно. Гэтэл тэгэж цээж бичлэг хийсэн цагтаа ном уншсан бол хичнээн их мэдлэг олж авах байсан бол.
- Цээжлэснээ шалгуулах
Баруунд яригддаг applied knowledge гэж байдаг. Энэ нь тухайн хүн мэдлэгээ хэрхэн ашиглах чадвартай байгааг илэрхийлдэг юм.
Монголд бол харин мэдлэгийг түүхий байдлаар оюутнуудад цээжлүүлээд эргүүлээд цээжилсэн эсэхийг нь шалгадаг.
3 хоногийн дараа мэдлэг будаа болоод хоолтой холигдоод идэгдчихдэг.
Зүй нь...
1. Их сургуулийн багш 1-р ангид хийлгэж байсан цээж бичлэгийг үргэлжүүлж хийлгэхгүй байх. Мэдлэг интернет дээр үнэгүй байна. Лекцийн явцад багш өөрийн практик мэдлэгийг ярьж ойлгуулах - үр дүнд нь шавь нар хүний нарийн шинжлэх ухааны мэдлэгийг яриа хэлбэрээр шилжүүлж байгааг хүлээн авч ойлгох - хариу ярилцаж зүгшрэх.
2. Шавьд хуулж бичих биш харин унших байдлаар мэдлэгийг олж аваад түүнийгээ шалгуулдаг тогтолцоог идэвхийлэн бий болгох.
2. Багш мэдлэгийг шавьд өгсөн бол түүнийг applied knowledge болгоход цор ганц анхаарлаа тавих. Үгүй бол багшлах хэрэг юусан билээ.
Шавь мэдлэгийг applied болгохын тулд ганц л зүйл хийх хэрэгтэй. Тэр нь тухайн шинээр олж авсан мэдлэгийг ашиглан бүтээл гаргах явц билээ. Тэгэхээр багш шавиар бүтээл гаргуулах ёстой.
Стандартын асуудал яригдана.
Багшын стандарт доогуур байгаад бүтээлийг ойлгохгүй эсвэл хэт хөгийн доогуур стандартын бүтээл шаардаад байвал тийм л төвшний шавь нар бэлтгэнэ.
Тэгэхээр багш нар өөрсдөө бодож мэдлэг бий болгож чадахгүй байгаа тохиолдолд өөртөө дүгнэлт хийгээд яаралтай маш ихээр "үзэж харах" нь чухал.
Энэ хорвоод бэрхшээл гэж үгүй билээ зөвхөн сорилт л гэж бий...
3. Англи хэл бол мэдлэг олж авах дэлхийн түгээмэл хэрэгслүүр гэдгийг нийт англи хэл суралцагсад ойлгох. Яагаад гэвэл Монгол хэл дээрх мэдлэгийн өв нь Англи хэл дээрх мэдлэгийн өвийн 1 хувьд нь ч хүрэхгүй. Тийм учраас Монгол хэл хичнээн баялаг байгаад ангил хэл дээрх маш олон ойлголтыг орчуулж, илэрхийлж дийлэхгүй болчихоод байна. Зүгээр л англи хэл дээр хэдэн ном, монгол хэл дээр хэдэн ном дэлхий дээр байдгийг бодоод үзэхэд ойлгомжтой болно.
Subscribe to:
Posts (Atom)