Эртээд нэг уншигч өөртөө итгэх итгэлийг хэрхэн бий болгосон нь дээр вэ гэж асууж байсан.
Мэдээж өөртөө итгэх итгэл гэдэг нь хэтрүүлбэл бүдүүлэг зан, дутагдвал сул дорой байдал болж хувирдаг учир нөхцөл байдал бүрт өөр өөрөөр тодорхойлогдох, заримдаа хүн бүрийн ойлгоц өөр өөрөөр хүлээж авах гээд байдаг хүндрэлтэй.
Өөртөө итгэх итгэлийн асуудлыг ярихаар итгэл үнэмшил - хайр сэтгэлийн асуудлыг ярих хэрэгтэй юм шиг байна.
Өөртөө итгэх асуудал гэхээр үйлдэл/ эс үйлдэл байж таарна. Аливаа үйлдэлийг хийхэд гарах үр дагавар, сэдэлийн асуудлууд.
Аливаа үйлдэлтэй хамаатай талууд нь үйлдэл хийгч өөрөө, үйлдэлийн нөлөөнд өртөж болзошгүй гуравдагч этгээд байх шиг. 1.рт үйлдэл хийгч өөрийгөө бие болон оюуны хувьд гэмтээх/зовоохоос халшрах асуудал 2.рт үйлдэл хийгч нь үйлдлээрээ бусдыг гэмтээх/зовоохоос халшрах гэсэн үндсэн хоёр сөрөг үр дагавар байж болох юм.
(Би энд угаасаа үйлдэл хийх сэдэлгүй хүний тухай авч үзсэнгүй л дээ. Үйлдэл хийх сэдэлгүй хүний хувьд өөртөө итгэх итгэлийн тухай ярих нь хэтэрхий эртэднэ.)
Энэ хоёр айдасын хүчин зүйлийг үгүй болгохын тулд хийж байгаа зүйлийн зөв гэдэгтээ итгэл үнэмшилтэй байх ёстой. Шал утгагүй, номлол шиг сонсогдож байгааг мэдэж байна л даа.
Эндээс бас "орос 3 синдром" буюу " "supposed" to be the smartest" гэсэн дутагдлын шок гарч ирнэ. Өөрөөр хэлбэл мундаг гэр бүлээс гаралтай, эсвэл мундаг сургууль төгссөн учраас миний ярьж байгаа зүйл бүр зөв байх ёстой гэсэн ёс бус логик гаргалгааг хэлэх гээд байгаа юм. Энэ нь тэнэгээ мэддэггүй тэнэг бол тэнэгээ мэддэг тэнэгээс хамаагүй "аюултай" гэдэг үг үүсэхэд хүргэсэн байх. Энэ найзууд хүлээн зөвшөөрч чаддаггүй. Supposed to be the smartest гэдэг ганцхан үнэт зүйлтэй, тэрнийхээ төлөө бусад бүх зүйлийг огоордог учраас нийгэмд маш хортой.
Хүн ер нь хэзээ өөрийн үйлдэлдээ итгэл үнэмшилтэй байдаг юм бэ? гэсэн naive асуултыг асуухдаа "Хэзээ үйлдэл бүр зөв байдаг юм бэ?" гэж асуувал их оновчтой. Хэзээ үйлдэл бүр зөв байдаг вэ гэхээр "Бусдын төлөө хийсэн үйлдэл бүр зөв байдаг юм". Яагаад гэвэл "Буруу хандлага гэж үгүй зөв үр дүн л гэж бий" учраас.
Тэгэхээр бусдыг хайрладаг хүн бусдын сайн сайхны төлөө өөрийн идеализмийг гаргаж ирэн элит болох сууриа тавина. Бусдын төлөө үйлдэл хийж эхэлсэнээр элит болж хувирна. Хэзээ хүн хайртай хүнийхээ төлөө үйлдэл хийхдээ эргэлзэж байлаа?
Өөртөө итгэлтэй хүний бас нэг шинж нь өөртөө итгэлгүй байх явдал юм байна гэж би урьд нь томъёолж байсан. Энэ яагаад тийм учиртай гэхээр - хүн хайртай хүмүүсийн төлөө үйлдэл хийхэд 2 үндсэн сорил (challenge) гарч ирдэг. 1 нь хайртай хүмүүсийн төлөө эерэг нөлөөллийг (positive impact) максимум болгох "шунал". 2 нь хайртай хүмүүсийг гэмтээхгүйн тулд болгоомжилж өөрийн үйлдэлийг байнга хянаж байх ухамсар буюу өөртөө итгэх итгэлээ байнга асууж байх явдал. Үүнийг доор дахин дахин батлана.
Тэгэхгүй өөртөө "хязгааргүй" итгэлтэй хүн байвал тэрнийг шууд сэтгэцийн өөрчлөлттэй гээд оношилчихож болно.
Өөртөө итгэлтэй байдлыг дотор нь салгаж үзэхэд илүүдэхгүй.
Өөртөө итгэлтэй харагдах байдал
Тухайлбал өөртөө итгэлтэй харагдах байдал нь тухайн хүн бусдад итгэл төрүүлэх асуудлын хувьд хурцаар гарч ирдэг. Ялангуяа лидер хийгээд явж байгаа хүний хувьд багийн гишүүддээ итгэл үнэмшил төрүүлэх нь зүйн хэрэг. Тэгэхээр зарим үед 100 хувь итгэлтэй биш боловч тийм юм шиг харагдаж багийн гишүүддээ итгэл өгөх асуудал байна.
Үүнийг лидер хүний эрсдэл хийх чадвар гэж ярьдаг.
Лидер хүн хэдийгээр тухайн үйлдэл амжилттай болно гэдэгт хэзээ ч 100 хувь итгэлтэй байдаггүй боловч 100 хувь итгэлтэй байгаа мэтээр багийн гишүүддээ харагдах үндсэн нөхцөл нь ---- тухайн үйлдэл бусдын сайн сайхны төлөө чиглэгдсэн байхад оршино.
Асуулт асуух чанар
Намайг багад арван жилд байхад эцэг эхийн хурал дээр нэг асуудлаар байнга баалдаг байв. Сурлагын хувьд муу байгаагүй болохоор тэр тал дээр асуудал үгүй. Харин багш нарын үгийг үг гэж тоодоггүй, олон юм асуудаг гэхчилэн эцэг эхийн маань чихнээс байнга хонх уядаг байсан юм. Эргээд бодоход би багш нарыгаа хүндлэхээ байсан эх захаа алдсан амьтан байсан гэж бодогддоггүй юм. Харин миний асуудалд шүүмжлэлттэй хандаж, өөрийн үзэл бодлыг чөлөөтэй илэрхийлдэг байсан нь тухайн үед тиймэрхүү байдлаар орчуулагддаг байсан гэж санадаг юм.
Одоо манай залуучуудыг харж байхад нэг бол шалдаа бууж өгч шүтээд эсвэл ямар ч шалтгаангүй үгүйсгэх гээд дайрдаг дутагдал байна. Тэрний оронд өөрийн гэсэн дүгнэлтүүдийг яригдаж буй асуудлын хувьд хийж (хүнийх нь хувьд биш шүү) санал нийлэхгүй тохиолдолд хэрэлдэж биш хэлэлцэж асуудлыг ойлгож авахыг оролдох нь зүйтэй санагддаг.
Онгироо
Энэ их сонин үгээ. Би одоо болтол учрыг нь олдоггүй юм. Англи хэлний үгсийн санд бараг байхгүй (boastful) гээд хэлчиж болно. Байдаг байх гэхдээ Монголчуудын хэрэглэдэг шиг хэрэглэдэггүй юм. Бидний үед энэ нь бараг taboo маягийн юм байв даа.
Орчин үеийн хүүхдүүд бараг хэрэглэдэггүй байх гэж найдаж байна.
Угтаа бол намайг арван жилд байхад онгироо хүүхэд гэж өөрийн санал бодлоо чөлөөтэй илэрхийлдэг, ололт амжилтаа бусадтай хуваалцдаг тийм хүнийг "жигшин" нэрлэдэг байсан шиг санагддаг. Тэр чанарууд нь библийн менталитигээр бол өөртөө итгэлтэй байдал юм уу даа.
Боловсрол
Боловсрол гэхээр бидний ухамсарт арван жил, их сургуулийн тоо математикийн хичээл буудаг. Үнэндээ боловсрол гэдэг зүйл бол хүн хэрхэн нийгэмд биеэ авч явахад бэлтгэгдэн төлөвшиж байгааг хэлдэг.
Зөвхөн Монгол ба "ах" Оросод л УИХ-ын гишүүд хүнийг тийм, ийм мэргэжилтэй гэж ярьдаг байх. Зөв нийгэмд бол хувь хүнийг ердөө нийгмийн үнэт зүйл, туршлага, track record, төлөвлөгөө гэсэн зүйлсээр төлөөлүүлж үздэг. Тэрнээс биш тэр их сургуулийг хэдэн мянган онц сайн муу хулгайч дээрэмчин лам улс төрч худалч санваартан хүмүүстэй нэг онд төгссөн нь тэр хүнийг тодорхойлоход огт ач холбогдолгүй.
УИХ-ын гишүүн болсон хойноо МУИС-ын хуульд оройгоор сурчихаар л хүн хуульч болчихдог байсан бол үгүй мөн сайхнаа. МУИС төгссөн бол лаг, ХААИС төгссөн бол тэнэг үү? Аа Харвард төгссөн бол одоо бурхан болж байна уу. Тэгвэл яг тэр жил Харвард төгссөн хүмүүсээс хичнээн нь луйвар хийж шоронд орох бол?
Тэгэхээр диплом ба дүн хог юм байна гэж үзвэл хувь хүний үнэт зүйл гэж юуг яриад байгаа юм бэ гэсэн асуулт гарч ирнэ.
Хэрвээ номон дээр биччихсэн байгаа, интернетээр дүүрэн хог болоод хэвтэж байгаа мэдлэгийг багш нь 1.5 цагийн турш амаараа хэлээд дэвтэрт гараар бичүүлж байгаа бол тэрний эмгэнэл гэнэ.
Лекц гэж огт өөр зүйлийг хэлдэг. Лекц гэж бол багш онолыг практиктай хослуулан уран илтгэлийн аргаар хүмүүст тайлбарлаж ойлгуулах, сонсогчид ойлгохгүй асуудал гарах бүрт гараа өргөж асуух сургалтын арга технологийг хэлмүү.
Семинар гэж харин лекцийн явцад олж авсан ойлголтыг баталгаажуулж applied knowledge буюу know how болгож хувиргахад чиглэсэн сургалтын өөр нэг дагавар арга билээ.
Энэ сургалтуудын арга технологийн явцад хувь хүн хүнийхээ хувьд боловсордог. Лекцийн явцад хүн өөрөөсөө илүү мэдлэгтэй хүнээс асуулт асууж, шүүмжлэлтэй хандахад суралцдаг бол семинарын явцад хүн өөртэйгээ адил мэдлэгтэй хүмүүст зориулан лекц уншиж илтгэл тавих, бусадтайгаа тухайн мэдлэгийн хүрээнд баг болон хамтран ажиллахад суралцдаг.
Энэ л дипломон дээр дүн тавигддаггүй боловсрол монголд огт хөгжөөгүй байгаагаас баахан өөртөө итгэлгүй юм шиг хүмүүсээр дүүрчээд байгаа юм.
Бага залуу хүүхдийг эртнээс олон нийтийн ажилд оролцуулж, олны өмнө илтгэл тавиулж, олон төрлийн курс дугуйланд өөр өөр хамт олон оруулж, зуслан амралтанд явуулбал бас олны дунд бие зөв авч явах дадал суудаг юм шиг байгаа юм.
No comments:
Post a Comment