Менежментийг эцсийн байдлаар тодорхойлж дууслаа. Одоо нарийвчилан тодорхойлж эхлэнэ.
МЕНЕЖМЕНТИЙН УРЛАГ
Урлаг гэж юу вэ?
Хөгжимчин Clarence "Gatemouth" Brown хэлэхдээ “Маш олон хүмүүс хөгжмийг буруу зорилгоор тоглодог. Хэдийгээр хөгжим тоглосноор би олон зүйлсийг худалдаж авах боломжтой болдог боловч энэ миний хөгжим тоглох зорилго байгаагүй юм. Сайхан хөгжим эгшиглүүлснээр түүнийг сонсохоор ирсэн хүмүүст сайн сайхан зүйлсийг өгч чадах юм байна гэдгээ би ойлгосон.” гэжээ.
Урлаг гэдэг ойлголтыг олон нийт хайхардаггүй бол урлагийнхан гэж өөрсдийгөө нэрлэсэн бүлэг хүмүүс нь ихэвчилэн буруугаар ойлгодог байна. Урлагийн талаарх зарим тодорхойлолтуудыг доор авч үзье.
Stephen Page, artistic director, Bangarra Dance Theatre
-Мөрөөдлийн хүч.
Bronwyn Johnson, director Melbourne Art Fair
- Урлаг бол бидний амьдарч буй цаг үеийн соёлын илэрхийлэл мөн – харин агуу урлаг нь хэд хэдэн соёлыг дамжин мөнхрөх чадвартай байдаг.
Bernard Smith, art historian
- Урлаг нь бүтээгчийн ур чадвараар бүтдэг.
Mirka Mora, painter
- Урлаг бол уран төсөөллийн үр хөврөл бөгөөд түүнд амь өгдөг хүчин зүйл.
Gabrielle Pizzi, gallery director
- Зураг, баримал, фото зураг, симфони хөгжим, бүжиг гэхчилэн аливаа бүтээл нь урлаг бөгөөд уран сэтгэмж, гайхамшигт шийдэл, гоо сайхан, амьд сэтгэмжийг багтааж үзэгчиддээ өөрийгөө илэрхийлэх арга юм.
Carrillo Gantner, president of the Victorian Arts Centre
- Бүтээлч илэрхийллээр дамжуулан илэрхийлэгдсэн амьдралын туршлага.
Ron Robertson-Swann, sculptor
- Урлагийг бүтээх үндсэн шаардлага нь гоо сайхан юм.
Richard Divall, conductor
- Art is the greatest gift of God, one that transcends human suffering and brings joy and enlightenment to both creator and its audience.
Richard Tognetti, artistic director, Australian Chamber Orchestra
- Урлаг бол амьдралын эрч хүч, илэрхийлэл.
Gerard Vaughan, director National Gallery of Victoria
- Урлаг ямар ч хэлбэртэй байж болно – харагдах, сонсогдох, хөдөлгөөнт – надад хамгийн чухал нь урлаг хүний ухаанаар бүтээгдээд намайг урагш нь хөдөлгөх хүчийг шингээсэн гоо зүй, сэтгэл хөдлөлийн нэгдэл юм.
Энэ бүгдээс урлагийн хувьд хэд хэдэн дүгнэлтийг хийж болохоор байна.
- Хүний бүтээл : урлаг нь хүний уран төсөөллийг амилуулсан бүтээл юм.
- Бусдад зориулагддаг : урлаг нь бүтээгчийнхээ санаа бодлыг бусдад дамжуулах зорилгоор бүтээгддэг. Тэгэхээр урлаг өөртөө өгүүлэмжийг агуулж байдаг.
- Сайн сайхан зүйл хүргэх : Урлаг хүмүүст гоо зүй, гоо сайхан, шинэ өнцөг эсвэл шинэ эрч хүч өгдөг. Урлагийн аливаа бүтээл нь түүнийг хүлээн авагчдаа өгүүлэмжээр дамжуулан шинэ, сайн зүйлийг хүргэдэг байх нь.
- Үнэ цэнэтэй : Урлаг нь хэд хэдэн зуун, хэд хэдэн соёлын эринг дамжин оршин тогтнохуйц байх ёстой. Жишээлбэл зураачийн зурсан зураг нь ердөө нэг үзэсгэлэнд оролцоод мартагдаж болно. Эсрэгээр зураачийн зураг хэдэн зууны турш мөнхөрч өөрийн санаагаа нийгмийн соёл өөрчлөгдөхөөс үл хамааран бусдад дэлгэрүүлсээр байж болох юм. Тэгэхээр эндээс хүний бүтээл бүр урлаг биш харин үнэхээр хэдэн зуун дамжин мөнхрөх чадвартай бүтээлийг урлаг гэж ангилдаг гэж хэлж болох юм.
Амьдралын зорилго, үнэ цэнэ
Хүн өдөр тутмын амьдралдаа сэтгэл хангалуун, аз жаргалтай байх нь түүний амьдралын утга учиртай байгааг илтгэж амьдралынхаа зорилгыг биелүүлж байгааг харуулна.
Сэтгэл хангалуун байдлыг хоёр төрлийн үнэ цэнээс авч болно. 1. Материаллаг үнэ цэнэ буюу биет үнэ цэнэ, 2. Оюуны үнэ цэнэ буюу философийн үнэ цэнэ.
Материаллаг үнэ цэнэ нь мөнгөн хэмжүүрээр хэмжигдэх бөгөөд үнэтэй хувцас, үнэтэй машинаас авах таашаал нь материаллаг үнэ цэнийг бий болгоно. Жишээлбэл их мөнгөтэй болсон хүн үнэтэй машин аваад түүнээс авах таашаал нь түүний амьдралыг богино хугацаанд сэтгэл хангалуун болгоно. Гэхдээ аливаа материаллаг зүйл мөнх байдаггүйтэй адилаар материаллаг үнэ цэнэ, материаллаг зүйлсээс авах таашаал нь түр зуурын шинжтэй байдаг учир хүн өөрийн амьдралын туйлын зорилгыг биелүүлж, аз жаргалтай байлгахад материаллаг үнэ цэнэ хангалттай биш юм.
Оюуны үнэ цэнэ нь материаллаг үнэ цэнэтэй харьцуулахад мөнхийн шинжтэй. Хүн насан эцэслэх цаг болоход түүний тэр мөчийг хүртэл хуримтлуулсан материаллаг баялаг нь эцсийн мөчид огт үнэ цэнэгүй болж хувирах ба харин түүний амьдралыг утга учиртай болгох цорын ганц үнэ цэнэ нь оюуны үнэ цэнэ юм. Оюуны философич Адам Смит хэлэхдээ “Хүн хэдий амин хувиа хичээсэн амьтан боловч түүнд өөрт нь шууд материаллаг ач холбогдол үгүй байхад бусдын баяр хөөр, аз жаргалаас таашаал авч, сэтгэл хангалуун байж чаддаг” гэжээ. Эцсийн мөч болоход хүнд өөрт нь сэтгэл хангалуун байх цорын ганц зүйл магадгүй энэ байх. Хүн өөрөө өөрийгөө бусдад сайн сайхан зүйл хийсэн эсэхээрээ дүгнэж үздэг биз. Хүний энэ л бусдад сайн сайхан зүйл хийх гэсэн агуу амбиц нь биднийг 21-р зуунд авчирсан, цаашид ч авч явах болно. Хэрэв бүх хүн материаллаг үнэ цэнээс амьдралын утга учраа олж амьдардаг байсан бол бид агуйдаа, бие биентэйгээ хэмлэлдээд сууж байх байсан. Агуйн анхны их сэтгэгч өөрийн сурч олж авсан боловсролоо бусадтай хуваалцах ямар ашиг сонирхол байваа?
Байгууллага – хүмүүс - бүтээгдэхүүн
Байгууллага нь 2 буюу түүнээс дээш тооны хүмүүс нэгдэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж бусад хүмүүст хүргэх үйл ажиллагаа юм.
Хүмүүс – Бүтээгдэхүүн – Хүмүүс нь байгууллагын хамгийн энгийн боловч хамгийн үнэн загвар.
Орчин үед үнэмлэхүй олонх байгууллагууд урт хугацааны үнэ цэнэ бий болгох зарчим дээр суурилж эхэлсэн. Урт хугацааны үнэ цэнийг бүтээгдэхүүн хэрэглэгч, ажилтан, эзэд гэсэн гурван хүмүүсийн хувьд авч үзэж байгаа.
Ийнхүү урт хугацааны үнэ цэнийг чухалчилж эхэлсэн нь санамсаргүй хэрэг биш юм. Бүтээгдэхүүн үйлдвэрч, бүтээгдэхүүн хэрэглэгч хүмүүс аль аль нь хувь хүнийхээ хувьд оюуны үнэ цэнийг материаллаг үнэ цэнээс илүүд тавьж үзэх нь ойлгомжтой. Тэгэхээр байгууллагаас гаргаж буй бүтээгдэхүүн нь тодорхой төвшинд урлагийн бүтээлийн төвшинд, урлагийн бүтээл байх тэр төвшинд очих хэрэгтэй болох нь.
Менежмент нь менежерүүдийн хийдэг ажил юм!
Хэдхэн жилийн өмнө менежментийг “хувь нийлүүлэгчдийн ашгийг хамгийн их төвшинд хүргэх” гэж ашигт суурилсан байдлаар эсвэл “хязгаарлагдмал нөөцийг удирдан хязгааргүй үр дүнд хүрэх” гэж бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлд суурилсан байдлаар маш харьцангуй байдлаар тодорхойлж байлаа.
Харин одоо менежментийн зорилгыг “3 төрлийн хүн, тухайлбал а. Харилцагч, б. Ажилтан, в. Эздийг аз жаргалтай байлгах” гэж тодорхойлж байна.
Яагаад ажилтануудыг аз жаргалтай байлгах ёстой вэ?
Байгууллагын амжилт нь байгууллагын бүх ажилтануудынх байх ёстой. Эсрэг тохиолдолд амжилттай байгууллагыг төсөөлөх нь бараг л боломжгүй зүйл. Ажилтан бүр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлд оролцдог.
Хэрэв байгууллагын бүтээгдэхүүн нь урлагийн бүтээл юм бол ажилтан нь тухайн бүтээлийг бий болгож буй урлаачин байх нь.
Ажилтан урлаачин байх маш тодорхой шалтгаан бий. Аль ч байгууллагын ажилтан өөрийн амьдралын ихээхэн цаг хугацааг ажил дээрээ өнгөрүүлэхээс гадна түүний үр бүтээлтэй хугацаа нь ажил дээр нь зарцуулагддаг. Хэрэв хүн өөрийн амьдралыг утга учиртай болгож, амьдралаас оюуны үнэ цэнэ авч аз жаргалтай амьдрах нь зүйтэй бөгөөд ингэх арга нь бусад хүмүүст баяр таашаалыг бэлэглэх явдал юм бол “ажилтаны харилцагчид зориулан бий болгож буй бүтээл нь бусад хүмүүст сэтгэл хангалуун байдал, баяр таашаалыг өгөхүйц байх ёстой”.
Яагаад харилцагчийг аз жаргалтай байлгах ёстой вэ?
Маркетингийг технологийг ашиглан бүтээгдэхүүнийг зарж болох боловч бүтээгдэхүүн нь харилцагчид баяр таашаалыг төрүүлэхүйц байж чадах уу? Мэдээж бүтээгдэхүүн харилцагчид таашаал төөрүүлэхүйц байхын тулд түүнд маркетингийн урлагийг хэрэглэх нь зүй боловч энэ нь бүрэн хангалттай биш юм.
Харилцагч байгууллагын бүтээгдэхүүнийг хэрэглэснээрээ таашаал авч чаддаг бол тухайн байгууллага урт хугацааны өрсөлдөөнд үнэмлэхүй давуу тал олж авна. Ихэнх хүмүүсийн ойлгодог шиг сэтгэл хангалуун харилцагч дараагийн удаа бүтээгдэхүүнийг дахин авахад мэдээж тодорхой учир бий боловч дээрээс нь харилцагчид өгч байгаа баяр таашаалаас өөртөө эргүүлж ажилтан, эзэд сэтгэл ханамжийг олж авах нь маш ач холбогдолтой. Энэхүү нөхцөл бүрдсэнээр бүтээгдэхүүн урлагийн бүтээлийн төвшинд хүрэх боломжтой. Нэгэнт урлагийн бүтээлийн төвшинд хүрсэн бүтээгдэхүүн хэдэн зуун, хэдэн соёлыг дамжин түүнийг хэрэглэгчид, түүнийг хүртэгчидэд сайн сайхныг бэлэглэсээр байх юм.
Яагаад эзэд баяртай байх ёстой вэ?
Өөрийн хөрөнгийн өгөөж, ашигт ажиллагааны төвшин зэрэг санхүүгийн үзүүлэлтүүд нь эздийн хувьд материаллаг үнэ цэнийг бий болгож байдаг. Энэ нь ажилтан цалин, урамшууллаараа өөртөө хэрэгцээтэй зүйл худалдаж авахтай адилхан юм. Эзэд болон ажилтнуудыг бүтээгдэхүүн бүтээх явцад бие биенээс нь зааглах нь үндсэндээ нэлээд харьцангуй ойлголт болно. Учир нь эзэд тухайн байгууллагын хувьд дийлэнх, эсвэл маш бага хөрөнгө оруулагч аль нь болохоос үр хамааран тухайн байгууллагын ирээдүйд хөрөнгө оруулалт хийдэг. Хийсэн хөрөнгө оруулалтаасаа эргээд мөнгөн бус байдлаар таашаал авч сэтгэл хангалуун байх ёстой юм.
Тэгээд менежер гэдэг чинь...
Симфони хөгжмийн оркестр үзэгчидэд урлагийн бүтээл болох хөгжмийг хүргэж байна гэж бодъё. Тэрхүү хөгжмийг гаргахад хөгжмийн зэмсэгийг эзэмшиж буй хөгжимчин тус бүрээс гадна хөгжимчидийг удирдаж буй хөгжмийн удираачийн үүрэг маш чухал юм. Хэдийгээр хөгжмийн удирдаач өөрийн гараар хэзээ ч хөгжмийн авиа гаргахгүй байж магадгүй боловч тэрхүү урлагийн бүтээлийг үзэгчидэд хүргэх үйл ажиллагааг зохион байгуулах стратегийн чухал үүргийг гүйцэтгэдэг билээ.
Менежментийн шилдэг технологийн үндсэн зарчмууд
Менежмент нь өөрийн гэсэн технологиудтай, эдгээр технологиудыг нэгтгээд менежментийн шинжлэх ухаан гэж нэрлэдэг. Менежментийн шинжлэх ухааны хүрээнд менежментийн онолууд гарч ирдэг. Менежментийн онолууд нь социологи, нийгэм, математик, философи зэрэг бусад суурь шинжлэх ухаануудын онолууд дээр үндэслэгдсэн байдаг.
Хэрэв шилдэг менежмент нь шилдэг технологиор тодорхойлогдох нь үнэн бол шилдэг менежер байхын тулд шилдэг технологийг эзэмших ёстой. Тэгэхээр шилдэг менежментийн технологийг эрэлхийлэх нь зүй ёсны хэрэг юм. Шилдэг менежментийн технологиуд нь дараах үндсэн 3 зарчмын хүрээнд тодорхойлогдоно.
Хамгийн амжилттай бизнес нь менежментийн ур чадвараар тодорхойлогдоно. Хамгийн амжилттай бизнесийн хувьд азтай байх магадлалыг тооцож үзэхгүй. Иймд шилдэг бизнесийг хийхийн тулд шилдэг менежментийг эрэлхийх хэрэгтэй.
Шилдэг менежментийн үндсэн зарчууд
1. Хамгийн шилдэг менежментийг бий болгох арга замыг тодорхойлох боломжгүй. Учир нь бизнес нь нийгмийн үзэгдэл, гэтэл нийгмийг бүрдүүлэгч хүн тус бүрийн үйлдэл, хариу үйлдэлийг томъёолох боломжгүй. Мөн тасралтгүй өөрчилөгдөж байдаг нийгмийн нөлөөн дор хүний хийх үйлдэл, хариу үйлдэлийн гарц цаг ямагт хувьсан өөрчилөгдөж байдаг. Ийм учраас зөв менежментийг томъёолох боломжгүй.
2. Тухайн менежментийн бодлого хамгийн зөв байсан эсэхийг зөвхөн гүйцэтгэлээр хэмжинэ. Өөрөөр хэлбэл менежментийн хоёр практикийн хувьд аль арга нь зөв байсаныг зөвхөн өнгөрсөн хойно нь гүйцэтгэлийг харьцуулах байдлаар л хэмжиж болно. Энэ нь 1-р зарчмын хувьд давхар баталгаа болж байна.
3. Хамгийн шилдэг менежментийг харьцангуй байдлаар амжилттай болох магадлалыг максимум болгох төвшинд тодорхойлж болно. Харьцангуй байдлаар тухайн нөхцөлд авч үзвэл хамгийн шилдэг бизнесийн менежмент нь тухайн бизнес амжилттай болох магадлалыг өгөгдсөн нөөцөд тулгуурлан максимум төвшинд, бизнес амжилтгүй болох магадлалыг өгөгдсөн нөөц, эрсдлийн үнэлэмжид тулгуурлан минимум төвшинд хүргэх тэр нөхцлөөр тодорхойлогдоно.
Менежментийн урлагийн суурь ойлголтууд
Менежментийн онол гэж үгүй харин хуучирсан технологи л гэж байна.
Менежмент хэрэв шинжлэх ухаан байх ёстой юм бол түүний хувьд ямартай ч онол байх боломжгүй. Учир нь менежмент нь зөвхөн Хүмүүс – Бүтээгдэхүүн – Хүмүүс үйл явцад илэрдэг. Энэхүү үйл явцад чухамдаа 2 ч удаа хүмүүс оролцож байгаад гол учир оршино.
Хүний рефлексийн бус үйлдэлүүд нь түүний тархинаас нь зохицуулагдана. Хүний тархинаас үзүүлэх үйлдэл, хариу үйлдэлийг загварчилах боломжгүй. Хүний тархинаас гарах шийдвэр нь хаос чанартай. Өөрөөр хэлбэл тархинаас гаргах шийдвэрт аливаа зүйлийн нөлөөлөл нь хаос чанартай тул түүнийг програмчилах боломжгүй.
Тэгэхээр иймэрхүү нарийн төвөгтэй, хүмүүс олон удаа оролцсон үйл ажиллагааг зохион байгуулах үүрэг зорилго бүхий менежментийн хувьд туйлын үнэн байхуйц онолыг бий болгох нь боломжгүй зүйл юм.
Менежментийн урлаг нь шинэ технологи бий болгох явцаар илрэнэ.
Урлагийн бүтээл бүрийг бий болгохын тулд тодорхой технологи ашиглана. Модернист зураг, рок хөгжим, сонгодог бүжиг зэрэг нь бүгд л өөрийн гэсэн тогтсон технологитой. Гэхдээ энэ нь технологийг ашиглах нь урлагийн бүтээлийг бий болгох хангалттай бөгөөд хүрэлцээтэй нөхцөл гэсэн үг ердөө ч биш. Урлагийн бүтээлийг бий болгох явцад шинээр технологи бий болдог болохоос биш технологи дээр үндэслэж урлагийн бүтээл бий болгож байгаа биш юм.
Менежментийн урлаг
Одоо уламжлалт байгууллагын процессийг арай өөр байдлаар авч үзье.
Хүмүүс – Бүтээгдэхүүн – Хүмүүс
Урлаачид – Бүтээл – Урлаг хэрэглэгчид
Бүтээлийг бүтээж хэрэглэгчидэд сайн сайхан зүйл, таашаал, гоо зүй өгсөнөөрөө УРЛААЧИД амьдралаас оюуны үнэ цэнэ олж авах бол УРЛАГ ХЭРЭГЛЭГЧИД урлагийн бүтээлийн төвшинд хүрсэн дээд зэрэглэлийн бүтээгдэхүүнийг хэрэглэснээрээ амьдралаас таашаал авч оюуны үнэ цэнийг олж авна. Урлагийн бүтээл нь зөвхөн материаллаг үнэ цэнээс гадна оюуны үнэ цэнийг өгөх чадвартай байдгаараа туйлын онцлог. Тэгэхээр БҮТЭЭЛ нь чанартай байхаас гадна сэтгэлзүйн өндөр таашаал өгдөг байх ёстой юм.
