Хүн ба амьтны ялгаа, Чанараас зарчмын ялгааруу

Хүнэн амьтан уу, Амьтанан хүн үү

Хүн Сармагчин хоёрын ген ердөө 1.6% ийн ялгаатай. Өөрөөр хэлбэл Сармагчнаас Хүн, Хүнээс Сармагчинд шилжихэд өчүүхэн бага зүтгэл гаргана. Тэр 1.6% ялгаа нь хэр том бэ, бидний төсөөлдөг шиг асар том уу, эсвэл бидний мэдэрхийг хүсэхгүй байгаа өчүүхэн зүйл үү...
Судлагаанаас харж байхад сармагчиний сэтгэн бодох үйлдэл тархины чадвар нь хүнийхтэй маш төстэй юм. Нэгтгэн дүгнэх, тунгааж бодох, алсыг харж төлөвлөх, энэрэн хайрлах, таньж мэдэх, судалж суралцах, туршлага хуримтлуулах зэрэг бүхий л бидний биднийг бусдаас ялгадаг гэж боддог үзүүлэлтүүд дээр сармагчингууд биднээс төдийлэн дутахгүй болох нь харагдав. Зарим туршилтууд дээр бүүр илүү болох нь илт харагдсан бөгөөд өгсөн даалгаварыг сармагчин бүр өөрсдийн санаачилгаар өөр аргуудаар шийдэж байсан нь тун сонирхолтой. Тэгхээр "тэд" бидний боддог шиг робот маягийн хэвлэмэл амьтад биш дотроо "бие сармагчин" болон салдаг нарийн бодгаль байх нь. Бүүр сармагчингийн овог тус бүр уулзаад мэндчилэх хэлбэр нь өөр байна гэхээр ямархуу амьтадын талаар яриад байгаа нь ойлгомжтой юм.
Бид л дэвэргээд байгаа болохоос биш сармагчин хүн хоёр молекул биологи, цаашлаад атомын төвшин ив ижилхэн бүтэцтэй юм. Алийг нь амьд алийг нь амьд биш гэж хэлээд байгааг нь бид одоо болтол ялгаж чадахгүй байгаа болохоос биш үнэн хэрэгтээ бидний биесийн 70 орчим хувийг H2O эзэлдэг шүү дээ.

Хүний нийгэм бүр өөр өөрөөр нэрэлдэг мораль, үнэнч шудрага байдал, сайхан сэтгэл, хайр, үзэн ядалт, хүн чанар, хүний мөс, итгэл найдвар гэх мэт тун бүдэг бадаг тодорхойлолт бүхий ойлголтууд бий. Айдасыг энд авч үзэхгүйн учир нь бид айхаар програмчилагдсан байдаг байх гэж хардаад байгаатай минь холбоотой юм. Харин миний хувьд хамгийн сонирхолтой талбар бол ИТГЭЛ НАЙДВАР юм. Энэ бидний бусад амьтадаас /бид ч амьтад шүү дээ/ ялгарах гол шинж мөн үү? Энэ биднийг өөрсдийгөө бусдаас онцгой энэ тэр, дахиж төрнө, сансар дэлхийг эзэмдэнэ гэсэн амбиц бүхий санаа санаачилагуудыг гаргахад хүргэдэг байж магадгүй юм. Ямартай ч эдийн засгийн хөгжил дэвшлийн циклийг харж байхад эдийн засагт байдаг үндсэн хөдөлгөгч хүч нь нийгмийн итгэл найдвар гэдгийг олж мэдсэн билээ. Манайд л сайн мэддэггүй болхоос хөгжилтэй орнуудад итгэл найдвартай холбогдуулсан Confidence, Sentiment гэсэн нэр бүхий индексүүдийг гаргаж эдийн засаг ирээдүйд хаачих гээд байгааг тодорхойлох оролдлого хийдэг. Инфляци ба ДНБ зэрэг индексүүд нь lagging буюу эдийн засгийн түүхийг харуулдаг бол эдгээр итгэл, найдварыг харуудсан индексүүдийг leading буюу ирээдүйд юм хаачих гээд байгааг харуулсан индексүүд гэж ангилдаг билээ.

Сармагчин ба чононд итгэл найдвар байдаг болов уу??? Энэ асуултанд хариулчих юм бол бид Who are we? асуултандаа хариулт авчих ч юм шиг...


Зарчмын бус чанарын ялгаа...
Хүн хөгжлийнхөө туршид өнөөдрийг хүртэл зарчмын бус ердөө чанарын ялгааг бий болгосон байх юм. Бид газрын товчлохоор машин, онгоц, өвчнийг эмчлэхээр эм бүтээсэн боловч амьдралын суурь учир шалтгааныг одоо болтол тодруулаагүй байна. Бид өөрсдийн амьдралын утга учрыг өөрчилж эхэлмэгц зарчмын ялгааг бий болгох бөгөөд энэ нь хүн бурханлаг гэдгийг батлахад хүрэлцээтэй юм. Машин унаж байгаа хүн модны завсраас идэш авахаар нарийн саваа мод хэрэглэж байгаа сармагчин хоёрын хооронд чанарын маш том ялгаа харагдаж буй боловч зарчмын ялгаа харагдахгүй байгаа нь сонирхолтой юм.

200 наслах уу?

Саяхан гадаадын онгоцны буудал дээрээс өөрийн шинжлэх ухааны мэдлэгийг update хийх зорилгоор 20 баксын үнэтэй Science сэтгүүлийг худалдан авч онгоцонд уншив.
Ямар ч гэсэн миний "Born" онол ухаантай хүний ухаан нь хүний генийн хаахна байгааг хайсан шинжлэх ухааны судлагааны өгүүллэгээс үзэхэд батлагдаж байгаа л юм байна. Nature? or Nurture? гэдэг асуултын хариу тодорсоор.
Дээрээс нь бурхан хийгээд хүн, хувь зохиол зэрэг асуудлууд улам л ээдрээтэй болж байх шиг. Эрдэмтэд хүний генийн нууцад нэвтэрсээр... Тодорхой нэгэн ген нь үржлийн идвэхтэй хугацаа өнгөрмөгц "ЗОГС" дохио өгч хүний дахин сэргээгдэх процессийг тасалдаг гэнэм. Тодорхой судлагаанууд дээр үндэслэн хүний насыг уртасгаж болох нь тодорхой болоод байсан нь саяхан билээ харин энэ нээлт хэрэв үнэн бол та бид хэдэн зуун жил насалж болох нь ээ? Энэ Зогс дохио өгөөд байгаа золгийн генийг манипуляци хийн инженерчилээд хаячих юм бол нөгөө хүн төрөх нь үнэн, зовох нь үнэн, үхэх нь үнэн гэдэг Буддын агуу, миний хамгийн их хүндэлж биширдэг философи маань яах юм болж байна. Хүн Who Am I? асуултынхаа хариуг хэдэн зуун жилээр хайх болж таарах нь уу?

Who am I? syndrome

Хүн төрсөн цагаасаа эхлэн амьдралынхаа турш өөрийгөө нээсээр, өөрийгөө олсоор дуусдаг нь нууц биш юм. Магадгүй би хэн бэ, би хаана байна вэ, би яагаад энд байна вэ гээч асуултуудын хариуг хүн төрлөхтөн хэзээ ч олохгүй биз. Гагцхүү бид энэ л асуултын хариуг авахаар амьдарч байгаа мэт.

Хэдэн жилийн өмнө Монголын залуучуудыг ажиглаж байгаад бүхэлдээ энэ Who am I? хэмээх синдромоор гүн өвчилсөн юм байна гэж оношилж байж билээ. Одоо ч гэсэн залуу улсуудтай ярилцаж үзэхэд учраа олохоо больсон, итгэл алдарсан, найдваргүй зүйлд найдсан хандлага ажиглагдсаар байх юм. Гэхдээ тэр үед ийнхүү оношлохдоо өөрсдийнхөө хэн гээч, юу хийх гээд байгаа зэргээ мэдэхгүй байгаа мэт харагдаж байсанаар нь дүгнэсэн билээ. Тухайн үед миний хувьд тов тодорхой зорилгууд дурайж байсан болохоор харьцуулахад амар байсан биз. Гэтэл үнэн хэрэгтээ би хүртэл хэрхэн энэхүү дэлхий дээр ирсэн хийгээд юуны тулд оршин тогтнож буйгаа хариулж мэдэхгүй билээ.
Тэгэхээр энэхүү синдромын утга санаагаа өөрчилөх мэргэн санаа төрөв. Манай залуус синдромд нэрвэгдсэн нь үнэн харин ямар синдром вэ гэдгийг нь одоо сийрүүлье. Ерөнхий логик ёсоор бид "үндсэн" асуултынхаа хариуг авч чадахгүй нь тодорхой. Харин асуултын хариуг авахын төлөө тэмцэх хүсэл эрмэлзэл бидэнд байна уу?

Хэдэн сарын өмнө франц гаралтай швейцарт ажиллаж амьдардаг банкир эмэгтэйтэй сонирхолтой яриа өрнүүлж билээ. Энэ эмэгтэй эцгийнхээ шашин буюу исламын шашинд орохоос татгалзсанаасаа болж өв залгамжлах эрхээ алдсан удам судар сайтай хүн байв. 16 настайгаасаа ажил хийсээр их сургуульд орох цаг болоход астро-физизийн ангийг сонгон суралцсан байна. Астро-физик бол юмс үзэгдэл, түүний зүй тогтлыг ертөнц, галактикийн төвшинд судалдаг астрономи болон физикийн эрлийн ухаан бөгөөд мань хүний энэхүү чиглэлийг сонгон суралцах болсон шалтгаан нь Who am I? асуултандаа хариулт авах явдал байжээ. Гэвч төгсөх курстээ орохын өмнөхөн энэхүү чиглэлээ орхисон байна. Шалтгаан нь нэр хүндтэй болох сургуулийнх нь багш профессорууд түүний бодлоор үнэн сэтгэлээсээ энэхүү ухаанд шамдан суралцахын оронд аар саархан зэрэг, дэв хэрүүл уруул хөөцөлдөж байсан байна. Энэ нь түүнийг итгэл алдархад хүргэсэн байжээ. Ингээд мань хүн бие сэтгэлээ ядуурлыг бууруулахад зориулж эхэлсэн байна. Эхлээд Монголын хөдөөд богино хугацаанд ажилласны дараа Энэтхэгт очиж тэндэхийн хамгийн томоохон банкинд ажиллажээ. Мань хүний зорилго нь бичил санхүүг Энэтхэгт амжилттай хэрэгжүүлж ядуу хүмүүст туслах явдал байжээ. Одоо харин олон улсын хөрөнгө оруулалтын банкинд ажиллаж буй бөгөөд энэ нь нийгэмд чиглэгдсэн, нийгэмд тустай бизнесүүдэд хөрөнгө оруулалт хийдэг юм байна.

Манай Монголын залуусын чадвар хаана ч дутагдахааргүй боловч асуултын хариуг хайх итгэл, сэтгэл дутаад байх шиг. Өдөр хоног аргацааж, болохгүй бүтэхгүй юманд найдвар тавьж суусаар насыг элээцгээх вий.